برهان صدیقین در حکمت متعالیه

برهان صدیقین اجمالا یکی از مهمترین و معتبرترین برهانهای فلسفی اثبات وجود خدا در حوزه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. طبق تفسیر ملاصدرا، برهانی شایسته عنوان صدیقین است که در آن راه و هدف یکی باشد و چون خدا وجود محض است، ناگزیر باید در «حقیت هستی» تامل شود. در این راستا، ملاصدرا در کتاب اسفار خود استدلالی را پیریزی می کند که اصالت و تشکیک وجود دو رکن اصلی آن است. از این تقریر دو تلقی و برداشت کلی وجود دارد: یکی تلقی وحدتگرا که در آن از دو عنصر مقدم تشکیک وجود، عنصر وحدت مورد تاکید خاص قرار گرفته است و دیگر تلقی تشکیکگرا که در آن از دو عنصر وحدت و کثرت وجود، هیچیک بر دیگری تفوق و برتری نیافته است. اگر چه هر دو تفسیر قابل تطبیق بر متن اسفار است، ولی تفسیرهای وحدتگرا را بچند دلیل می توان ترجیح داد: اولا، با خطوط کلی و دورنمایی که ملاصدرا، در آغاز، برای استدلال خود ترسیم می کند بیشتر مطابقت دارد، ثانیا، برخی ویژگیها و امتیازهایی که ملاصدرا برای تقریر خود می شمرد، تنها بر اساس این نحو تلقی و برداشت قابل توجیه است.