عوامل‌موثر در تکامل نفس‌انسانی از دیدگاه ملاصدرا

ملاک شرافت و تکامل در حکمت صدرایی، «وجود» و«ادراک وجود» است و اکمل، وجود اتَمّی است که فاصله و خلوصش از عدم بیشتر باشد. ملاصدرا ذات ناطقه نفس را سکّه واحدی میداند که یک روی بر عالم ماده و رویی بر عالم عقول دارد؛ کمال نفس بحسب مشارکتش با بدن در ایجاد عدالت و بحسب ذات عقلانیش، رسیدن به معقولات محض و اتحاد با عقل کلی است.در این نگاشته، پس از تحلیل و شناخت تکامل نفس از دیدگاه صدرالمتالهین، به بررسی و تحلیل عواملی پرداخته شده است که نفس را از حضیض نقص به اوج کمال و سعادت سوق میدهند. در کلام ملاصدرا، صورتهای ادراکی با ایجاد تحولات جوهری در نفس و عبادات شرعی از طریق تلطیف درون، موجبات تکامل نفس را فراهم می‌آورند. ملکات رفتاری در سایه تاییدات الهی و وساطت فیض ملایکه و انبیا ، عوامل دیگری هستند که نفس را در مسیر تکامل یاری مینمایند.