جریان شناسی و مبانی منطقی نسبتهای چهارگانه نزد منطقدانان مسلمان

منطقدانان مسلمان به مسیله نسبت و ارایه تحلیلی منطقی از آن توجه داشته‌اند و بکارگیری قواعد استنتاجی متضمن نسبت برای آنها امری مسلم بنظر میرسد؛ طرح تدریجی رابطه مصداقی بموازات رابطه مفهومی، از چنین توجهی حکایت میکند. درحالیکه تبیین مدون نسب اربعه در ارسطو دیده نمیشود، منطقدانان قرن هفتم ببعد، علاوه بر بحث از نسبت مفهومی که در مبحث کلیات خمس می آورند، تحت عنوان نسب اربع بنحو مفصل به بحث از نسبت مصداقی میپردازند؛ و البته طرح آن را وامدار کسانی چون غزالی بوده اند. واپسین تحلیلهای منطقدانان مسلمان از روابط منطقی در راستای نظریه مجموعه ها، اساساً نظریه یی مصداقی است نه مفهومی؛ بنابرین نمیتوان گفت که منطقدانان مسلمان، تفسیر مفهومی را به تفسیر مصداقی ترجیح داده اند.پیدایش نسب اربع نزد منطقدانان مصداق‌محور، مولود توجهی است که آنها به مصادیق یا افراد کلیات داشتند؛ آنها نظام منطقی که صرفاً بر کلیات خمس (ماهیات) مبتنی باشد را ناکافی میدانند، لذا علاوه بر ایساغوجی، از مجموعه‌ها و نسبت بین آنها و قواعد حاکم بر نسبتهای مصداقی سخن بمیان می‌آورند و مبحث نسبتهای چهارگانه را طرح میکنند که ناظر به مصادیق و مجموعه‌هاست.