مرگ بمثابه امر وجودی و خیر در اندیشۀ ملاصدرا

مرگ بعنوان یکی از مهمترین مسائل، و شاید مهمترین مسئلۀ انسانها، همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است. صدرالمتالهین در اغلب آثار خود به این امر پرداخته است. او مرگ را به دو نوع ارادی و غیرارادی تقسیم میکند. تجربۀ مرگ ارادی برای بعضی اولیای الهی امکانپذیر است آنها با تزکیۀ نفس، به جایی میرسند که قابلیت خرق بدن و سیر در عوالم بالاتر را پیدا میکنند. نوع دوم نیز همان مرگ طبیعی است. ملاصدرا مرگ را امری وجودی میداند و نظر به اینکه خیر بودن، ذاتی هر امر وجودی است، هر نوع مردن را چه با اجل طبیعی و چه با اجل اخترامی نیز امری طبیعی و خیر میشمارد. با توجه به اینکه مرگ اخترامی یا ناگهانی، بر اثر بیماری یا حوادث رخ میدهد، و در ظاهر شر بنظر میرسد، بر اساس چه مبنایی میتوان خیر بودن مرگ بمعنای کلی را تبیین کرد؟ نقش تکامل برزخی در این امر چیست؟ مقالۀ پیش رو، بر اساس اندیشه های ملاصدرا به این پرسشها پاسخ میدهد.

death as an ontological affair and good in mullā ṣadrā’s philosophy

death as one of the most important problems of human beings has always attracted the attention of thinkers. mullā ṣadrā has dealt with this problem in most of his works. he divides death into two voluntary and involuntary types. the experience of voluntary death is possible for some divine saints who attain a station whereby, through the purification of the soul, they develop the ability to part from their bodies and travel to the higher worlds. the second type is the same natural death. mull sadra views death as an ontological affair, and since being good is essential to each and every ontological affair, he maintains that any kind of death, whether natural or untimely, is a natural and good event. given the fact that untimely or sudden death occurs because of disease or accidents and apparently seems bad, how could one explain the goodness of death in its general sense? another question is: what is the role of purgatorial development in this process? this paper is intended to respond to these questions based on mullā ṣadrā’s philosophical thoughts.