بررسی تاثیر اندیشه‌های میرسیدشریف گرگانی دربارۀ توحید وجودی بر عرفا و حکمای متاخر

میرسیدشریف گرگانی بسبب تمایلات صوفیانه‌اش، به مسئلۀ توحید عرفانی توجه ویژه داشته است. او نظریۀ «وحدت وجود و کثرت موجود» را بر اساس اصالت وجود، در مورد حق‌تعالی تبیین میکند، اما نظریۀ «وحدت وجود و موجود» را از یکسو در تعارض با بداهت عقلی میبیند و از سوی دیگر، درک آن را متوقف بر تحقق طوری ورای طور عقل میداند. از نظر او، اگر تحقق «طوری ورای طور عقل» انکار گردد، و آنچه عقل علیه آن شهادت میدهد، امری مردود دانسته شود، چاره‌یی نیست جز آنکه مکاشفات و مشاهدات عارفان ‌‌با فرض صحتشان‌ به آنچه مورد پذیرش عقل است، تاویل شوند. او خود، وحدت شهود را بعنوان راه‌حل پیشنهاد کرده است. تامل در میراث کلامی، فلسفی و عرفانی قرن نهم تا یازدهم، گویای تاثیر بسیار اندیشه‌های میرسیدشریف گرگانی دربارۀ توحید وجودی، بر اندیشمندان این برهه است. مقالۀ حاضر در تلاش است این تاثیر و تاثر را تبیین نماید.

a study of the effects of mir sayyid sharīf gorgānī’s views of existential oneness on later gnostics and philosophers

mir sayyid sharīf gorgānī paid particular attention to the problem of gnostic oneness because of his mystic beliefs. he explained the doctrine of the “oneness of being and plurality of existent” based on the principiality of existence regarding almighty truth. however, he viewed the doctrine of the “oneness of existence and existent” in opposition to rational evidence, on the one hand, and believed that its perception depends on the realization of a state beyond the state of the intellect, on the other hand. in his view, if the realization of “a state beyond the state of the intellect” is denied, and what the intellect testifies against is considered to be absurd, there is no option but to interpret gnostics’ unveilings and intuitions, assuming they are correct, as what the intellect finds acceptable. he proposed the oneness of intuitions as a solution. a study of the kalāmī, philosophical, and gnostic legacy of the 9th-11th centuries demonstrates the great influence of mir sayyid sharīf gorgānī’s ideas about existential oneness on the thinkers of this period. the purpose of this paper is to clarify the effects of his views in this regard.