کاربرد منطق در کشف برهان صدیقین (با تقریر صدرالمتالهین) از آیۀ 53 سورۀ فصلت

برهان صدیقین درصدد است بدون وساطت مخلوقات، وجود حق ‌تبارک و تعالی‌ را اثبات نماید. این منهج را فارابی طرح کرده و ابن‌سینا با تقریر برهان «امکان و وجوب»، بر آن جامه تحقق پوشاند. صدرالمتالهین به «صدیقین بودن» به تقریر ابن‌سینا معترض شده و خود او برهانی مبتنی بر روش مذکور ارائه کرده است. حال پرسش اینست آیا با توجه به ضوابط منطقی، میتوان این برهان ‌که نتیجۀ تلاشهای بزرگان فلاسفۀ اسلامی، از فارابی تا ملاصدراست‌ را از قرآن‌کریم استنباط نمود و ادعا کرد قرآن این حقیقت را چندین قرن قبل از فارابی، بوعلی و صدرالمتالهین، بیان نموده است؟ این پژوهش با روش توصیفی‌‌تحلیلی و با کاربرد قواعد علم منطق، برهان مزبور را از آیۀ 53 سورۀ فصلت کشف و استنباط کرده و با تبیین هر کدام از صغرا و کبرای برهان، نشان داده است که چگونه میتوان هر یک را از آیۀ مذکور استنباط نمود. بثمر نشاندن این تحقیق، اولاً، نمونه‌یی از عقلانی بودن مفاهیم قرآن، ثانیاً، جلوه‌یی از تفکیک‌ناپذیری قرآن و برهان بصورت عینی و مصداقی، و ثالثاً، جنبه‌یی از اعجاز علمی این کتاب آسمانی است.

use of logic in discovering the argument of the righteous in mullā ṣadrā’s reading of al-fuṣṣilat chapter: 53

the argument of the righteous is intended to demonstrate the existence of almighty truth without the mediation of creatures. fārābī propounded this approach, and ibn sīnā actualized it through interpreting the argument of ‘possibility and necessity’. mullā ṣadrā objected to its being righteous in ibn sīnā’s reading and presented an argument based on the same method. now, the question is whether this argument, which is the result of the efforts of some distinguished islamic philosophers, from fārābī to mullā ṣadrā, can be logically inferred from the holy qur’ān and, thus, claim that this holy book expressed this truth many centuries before all of them. following a descriptive-analytic method and through employing logical principles, this study has discovered and inferred this argument from verse 53 of al-fuṣṣilat chapter. moreover, through explaining the major and minor propositions of the argument, it has revealed how each of them can be inferred from this verse. the findings of this study indicate the rationality of qur’anic concepts, manifest the inseparability of the qur’ān and this argument objectively and based on proof, and introduces one aspect of the scientific miracle of this heavenly book.