معاد جسمانی؛ با تکیه بر مبانی و اصول عرفانی ابن‌عربی

ابن‌عربی ازجمله عرفایی است که در آثار خود به معاد جسمانی انسان و کیفیت آن، توجهی ویژه داشته است. او در اثبات معاد جسمانی بیشتر بر کشف و شهود تکیه دارد تا عقل استدلالی. اما نگارندگان این مقاله معتقدند با استفاده از مبانی و اصول عرفانی ابن‌عربی نیز میتوان بُعد جسمانی انسان را پس از مرگ، در عالم برزخ و آخرت اثبات نمود. گذشته از کیفیت معاد جسمانی، این پرسش مطرح است که آیا بر اساس مبانی و اصول عرفانی ابن‌عربی، معاد جسمانی قابل اثبات است یا خیر؟ این مقاله که بر اساس روش تحلیل محتوا نوشته شده، درصدد پاسخ به پرسش مذکور است و به این نتیجه رسیده که بر اساس اصول و مبانی ابن‌عربی ‌همچون تمیز و تعین انسان در سیر صعود، نسبت میان عالم صغیر و عالم کبیر، نظریۀ اسماء متقابله، شرافت قوای حسی، خلقت انسان بر صورت خداوند، معرفت‌النفس عرفانی، مقام جامعیت و اعتدال انسان، و تکرار در تجلی و تجدد امثال‌ معاد جسمانی قابل اثبات است. افزون بر آن، مقالۀ پیش‌رو نشان میدهد این قول که اصل انسان موجودی غیرجسمانی است و در نهایت به موطن غیرجسمانی خود بازمیگردد، سخنی باطل است و صورت انسانی باید دارای بدن باشد، بهمین‌دلیل، با فرض اینکه شریعت نسبت به معاد جسمانی اظهارنظری نکرده باشد، باز هم معاد جسمانی از چشم‌انداز مبانی و اصول عرفانی قابل اثبات است.

corporeal resurrection based on ibn ‘arabī’s gnostic principles

ibn arabi is one of the gnostics who has paid particular attention to man’s corporeal resurrection and its quality in his works. when demonstrating corporeal resurrection, he mainly relies on unveiling and intuition rather than rational demonstration. however, the authors of this paper believe that man’s posthumous corporeal dimension in purgatory and the hereafter can also be proved based on ibn ‘arabī’s gnostic principles. apart from the quality of corporeal resurrection, the question is whether corporeal resurrection itself can be demonstrated relying on such principles or not. this study, which was carried out following the method of content analysis, aimed to provide a convenient response to this question and, thus, concluded that corporeal resurrection is demonstrable based on some of ibn ‘arabī’s principles such as man’s distinction and determination in the process of ascent, the relationship between the macro-anthropo and micro-anthoropo, the theory of contrasting names, nobility of sensory faculties, creation of man in god’s face, gnostic knowledge of the soul, man’s level of comprehensiveness and moderation, and repetition in epiphany and renewal of likes. the authors also conclude that the idea that man is originally an incorporeal existent and finally returns to his incorporeal birthplace is absurd. they argue that the human face must possess a body; hence, even if shari’a has not spoken of corporeal resurrection, it can be proved based on gnostic principles.