حدوث جسمانی نفس؛ بررسی و مقایسۀ دیدگاه شارحان ملاصدرا

ملاصدرا نفس را در مرحلۀ پیدایش، جسمانی و در مرحلۀ بقا، روحانی دانسته است. بعقیدۀ وی، مادۀ جسمانی با حرکت جوهری، بتدریج مراتب کمال را طی میکند تا به حد تجرد میرسد. این نظریه انقلابی در تاریخ فلسفۀ اسلامی محسوب میشد. با توجه به اهمیت موضوع، شارحان ملاصدرا نیز نسبت به شرح و تبیین جسمانیهالحدوث بودن نفس از منظر ملاصدرا، اهتمام ویژه نموده‌اند و هر یک با توجه به نگرش و دریافت خودشان از موضوع، به شرح و تبیین این نظریه پرداخته‌اند و همواره اختلاف‌نظرهایی با یکدیگر داشته‌اند. بطور کلی، در تشریح معنا و ماهیت حدوث جسمانی نفس، شارحان آثار ملاصدرا را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: بعضی منظور از جسمانی در این نظریه را جسم طبیعی دانسته‌اند، برخی جسمانی را چیزی که تعلق شدید به جسم دارد، تفسیر کرده‌اند، و گروهی، معنای عامی از جسمانیت را بکار برده‌اند که شامل جسم طبیعی و موجود مجرد، هر دو میشود. تشریح دیدگاههای این سه گروه و بتبع آن، روشن ساختن معنای حقیقی حدوث جسمانی نفس، با روش تحلیلی‌‌توصیفی، محور اصلی پژوهش حاضر است.

corporeal origination of the soul: a comparative study of the views of mullā ṣadrā’s commentators

mullā ṣadrā considered the soul corporeal at the stage of origination and spiritual at the stage of survival. in his view, corporal matter gradually moves through the levels of perfection in the light of its trans-substantial motion until it reaches the level of immateriality. this was considered a revolutionary theory in the history of islamic philosophy. given the significance of this problem, mullā ṣadrā’s commentators have paid particular attention to explaining the soul’s corporeal origination in mullā ṣadrā’s view; however, they have not always been unanimous in their ideas in this regard. generally speaking, when explaining the meaning and nature of the corporeal origination of the soul, the commentators of mullā ṣadrā’s works can be divided into three groups: some of them believe that the word corporeal in this theory refers to the natural body; some others have interpreted it as something that bears a strong relation to the body, and the third group provides a general meaning for this word including both the natural body and immaterial existent. the main purpose of this study is to analyze and explain the views of these three groups and, thus, clarify the real meaning of the corporeal origination of the soul based on an analytic-descriptive method.