تأملی در ماهیت شیعی حکمت اسلامی

هدف از نگارش این مقاله ، توجه دادن به نقش مهم و تعیین کننده ی تعالیم گرانبهای پیشوایان شیعه در پیدایش و گسترش علوم عقلی - اعم از حکمت الهی و کلام اسلامی - از رهگذر مطالعه در احادیث حکمی امام صادق (ع)‌ و شرح آنها ست ؛ احادیثی که با روش عقلی و استدلالی درباره کلیات جهان هستی و آغاز و انجام آن و توحید ذات خداوند و معرفت اسمای حٌسنا و صفات علیای او به دقیق ترین وجه بحث می کند و مراتب کمال انسانیت و درجات قرب و ولایت را توضیح می هد و از معانی باطنی واسرار نهانی وحی الهی پرده بر می دارد . پایه ی آنها بر ابحاث عامه حکمت الهی نهاده شده و توجیه و تبیین آنها جز در پرتو نتایج حاصل از مباحث عامه حکمت اسلامی امکانپذیر نیست . در نتیجه این پژوهش ، روشن خواهد شد که چرا اندیشه ی شیعی در مرتبه ای ممتاز در مجموعه ی آنچه ‹‹ حکمت اسلامی ››‌ نامیده شده اس ،‌اهمیت دارد و چگونه ذخایر علمی تشیع ، زمینه و ساختار حکمت الهی را فراهم کرده و موجب گردیده است تا فضایی عقلانی و اجتماع بوجود آید که حکمای اسلامی درآن به تفکر حکمی بپردازند . آنچه در اینجا جلب نظر کند ، خلاقیت حکمی سخنان ائمه بویژه اما صادق ( ع) و نقش آنها در تاملات و ژرف اندیشی حکمی دوره های بعد است .