علم تفصیلی خداوند به اشیاء

افلاطون قائل بود که علم خداوند به اشیاء عبارست از صورتهای خارجی قائم بذات خود یعنی همان مُثُل . قول افلاطون مورد اشکال ملاصدرا و دیگران واقع شده است . ابن سینا قایل است چون خداوند به ذات خود که علت تامه ی اشیا است علم دارد ،‌ لذا به اشیاء عالم است و علم خداوند به اشیاء علم کلی است و کلی به معنی عدم تغییر علم بتبع تغییر معلوم می باشد . اشکال فلاسفه بعد از ابن سینا به او این است که لازمه ی قول او محظور خالی بودن ذات خداوند از کمال و حصولی بودن علم اوست . شیخ اشراق قایل است که اشیاء اعم از مجردات و مادیات به وجود عینی خود برای خدای تعالی حاضرند . بر قول ابن سینا نیز اشکالاتی وارد شده است . از جمله اینکه قول او مبنی بر حضور مادیات برای خدای متعالی ، ممنوع است چون مادیات با حضور، قابل جمع نیست. صدر المتالهین از طریق قاعده ی ‹‹ بسیط الحقیقه کل الاشیاء ›› به اثبات علم تفضیلی خداوند پرداخته و می گوید : علم واجب تعالی به همه ی اشیاء در مرتبه ی ذات او قبل از وجود اشیاء تحقق دارد . علامه طباطبایی از اطلاق وجودی خداوند که لازم فرض وجوب وجود بالذات است بر علم تفضیلی حق تعالی، استدلال می کند .