بررسی و نقد «فص حکمت عصمتی در کلمه فاطمی(س)»

فص حکمه عصمتیه فی کلمه فاطمیه ‌عنوان اثری است از استاد حسن‌زاده آملی که بسیاق فصوص الحکم‌ ‌ابن‌عربی و بعنوان مکمل و تتمه آن نوشته شده است. در این کتاب به ابعاد و زوایای شخصیت اسرارآمیز و در عین حال همه‌جانبه فاطمه زهرا (س) در مقام انسانی کامل و معصوم پرداخته شده است. چنین مبحثی در عرفان نظری گرچه از جهاتی مدعایی ابداعی است اما با اشکالاتی روبروست: 1) در نقل احادیث و مستندات روایی آن عموماً دقت کافی صورت نگرفته است؛ برخی از احادیث مورد ادعا در منابع روایی یافت نمیشود و برخی دیگر از منابع روایی نامعتبر نقل شده‌اند؛ 2) ملکه عصمت اختصاص به فاطمه (س) ندارد، بنابرین اختصاص یافتن چنین فصی به ایشان نادرست بنظر میرسد؛ 3) فصوص الحکم‌ ‌با فص آدمی(ع) شروع شده و با فص محمدی(ص) خاتمه می‌یابد، و از آنجا که وارثین حقیقی پیامبر اسلام (ص) در ظهورات اسمائی، تابع ایشان هستند، احکام و مسائل عرفانی مرتبط با حضرت فاطمه (س) در فص محمدی (ص) جای میگیرد و نیازی به فصی جداگانه و متمایز نیست.

a critical study of the book, the bezel of infallible wisdom in the word fatemi

faṣṣ ḥikmat ‘iṣmatīyyah fī kalimat fāṭimmīyyah is the title of a book by hassanzadeh amuli, which has been written following the method of ibn ‘arabī’s fuṣūṣ al-ḥikam and as a supplementary to this book. in this book, the writer has dealt with the mysterious and all-inclusive character of lady fāṭimah (‘a) as a perfect and infallible human being. such a discussion is an innovative move in theoretical gnosis from certain aspects; however, it suffers from some defects: 1) the related ḥadīths and their narrative proofs have not been quoted with sufficient accuracy; some of the mentioned ḥadīths cannot be found in narrative sources, and some others have been quoted from invalid ones; 2) the attribute of the queen of virtue is not solely applied to lady fāṭimah (‘a); therefore, it seems wrong to limit such a chapter to her; 3) fuṣūṣ al-ḥikam begins with the chapter of humanity and ends with the chapter of muhammedan. since the true heirs of the holy prophet (ṣ) depend on him in their nominal manifestations, the gnostic principles and problems regarding lady fāṭimah (‘a) can be sub-categorized under the chapter of muhammedan and do not need an independent section.