نقد و بررسی دلایل ابن‌سینا درباره مادی‌انگاری تجربه‌های ادراکی جزئی؛ با تاکید بر مسئله «شکاف تبیینی»

با تشکیک در مادی‌بودن ادراکات، براساس مسئله‌ شکاف تبیینی، مبنایی عقلانی برای نقد ادله ابن‌سینا درباره‌‌ امتناع تجردِ ادراکات جزئی و اثبات امکان بلکه ضرورت تجرد انواع ادراک، فراهم می‌آید. تلقی مادی‌انگارانه در مورد ادراک ‌اعم از حسی و خیالی‌ از جمله دیدگاههای ابن‌سینا در هستی‌شناسی ادراک است. او با بیان ادله‌یی بر امتناع تجرد تجربه‌های جزئی ادراکی، تنها حالت ممکن در مورد این تجربه‌ها را مادی بودن آنها میداند. از سوی دیگر، فرض جهان ممکنی که در آن بتوان حالتی متافیزیکی ‌(مانند درد‌) را بدون وجود فرآیند عصبی تصور کرد، تمایز میان حالت ذهنی و فرآیند عصبی را ممکن میسازد. این شکاف تبیینی میان حالت ذهنی و فرآیند عصبی، با نفی اینهمانی میان این دو پدیده، امکان تجرد و غیرمادی‌بودن ادراک را فراهم می‌آورد. با عنایت به تمایز میان دو حیث فیزیکی و متافیزیکی و ضرورت تجرد ادراک بدلیل براهین متعدد فلسفی، مادی‌انگاری ادراک جزئی محل مناقشه بوده و دیدگاه ملاصدرا مبنی بر تجرد ادراک حسی و خیالی (همانند ادراک عقلی)، تبیین جامعتری از ادراک و نفس ارائه میدهد. محور اصلی این مقاله، بررسی چیستی و هستی‌شناسی ادراکات جزئی است که خود این بحث ذیل مسئله» کلان رابطه» نفس و بدن در فرآیند ادراک قرار میگیرد.

A Critical Study of Ibn Sīnā’s Arguments on the Materialism of Particular Perceptive Experience with an Emphasis on the Problem of “Explanatory Gap”

By doubting the materiality of perceptions based on the problem of explanatory gap, a rational basis is provided for criticizing Ibn Sīnā’s arguments regarding the impossibility of the immateriality of particular perceptions, the demonstration of possibility, and also the necessity of the immateriality of different types of perception. The material interpretation of particular perceptions – whether sensory or imaginal – is among Ibn Sīnā’s views in the ontology of perception. Through providing some arguments on the impossibility of the immateriality of particular perceptive experiences, he believes that the only possible state with respect to such experiences is their immateriality. On the other hand, hypothesizing the existence of a possible world in which a metaphysical state such as pain can be imagined in the absence of a neural process makes the distinction between mental state and neural process possible. This explanatory gap between them makes the immateriality of perception possible through negating the identity of these two phenomena. Given the distinction between physical and metaphysical states and the necessity of the immateriality of perception based on various philosophical arguments, the materiality of particular perception is debatable. Therefore, Mullā Ṣadrā’s idea of the immateriality of sensory and imaginal perception, similar to rational perceptions, presents a more comprehensive explanation of perception and the soul. This paper focus on a study of the whatness and ontology of particular perceptions, the discussion of which is subcategorized under the problem of the soulbody relation in the process of perception.