کاربرد مبانی و اصول نفس‌شناسی ملاصدرا در تعلیم و تربیت

محور اساسی تعلیم و تربیت و بطور خاص تعلیم و تربیت اسلامی، نفس (روان) انسان است. در دانش تعلیم و تربیت، بمنظور تربیت نفس و روان، مبانی و اصولی حاکم است تا با بکارگیری آنها بتوان به اهداف از پیش تعیین‌شده دست یافت. با توجه به رویکرد دینی در این پژوهش و نیز قابلیتهای حکمت متعالیه‌ صدرایی در این زمینه، به شناسایی و کاربرد مبانی و اصول تعلیم و تربیت نفس بر اساس اندیشه‌های فلسفی ملاصدرا پرداخته‌ایم. برخی از مبانی مطرح‌شده عبارتند از: جوهر مجرد بودن نفس، جسمانیه‌الحدوث و روحانیه‌‌البقا‌بودن نفس و حرکت جوهری اشتدادی آن در مسیر تکامل. همچنین در ذیل این بحث، به اصول تربیتی استنتاج شده از مبانی و اهداف پرداخته شده که از آن جمله میتوان به تدریج و تعالی مرتبتی، تحول‌گرایی و اصلاح و بازآفرینی در فرایند تربیت نفس اشاره کرد. در این نوشتار از روش آمیخته‌ توصیفی تحلیلی و استنتاجی، با بکارگیری منابع کتابخانه‌یی، در توصیف مفاهیم، تحلیل و تبیین مسئله بهره جسته‌ایم. به‌این‌ترتیب، با مراجعه به کتابهای ملاصدرا (بویژه جلد هشتم و نهم اسفار اربعه) و برخی شارحان آثار وی، به استخراج مبانی و استنتاج اصول تربیتی در راستای تربیت نفس (روان) پرداخته ‌شده است.

Applications of Mullā Ṣadrā’s Psychological Principles in Education

The basis of education, in general, and Islamic education, in particular, is the human soul (psyche). In order to educate the soul and psyche, there are some principles that are employed to achieve the predetermined goals and objectives. Given the religious approach of this study and the potentials of the Transcendent Philosophy in this regard, the author has tried to identify and examine the applications of the principles of educating the soul (psyche) based on Mullā Ṣadrā’s philosophical thoughts. Some of these principles include the substance of the soul’s immateriality, the corporeal origination and spiritual subsistence of the soul, and its graded transsubstantial motion in its process of development. Following this, he has dealt with the educational principles inferred from the mentioned principles and the purposes of this study, such as graded transcendence and graduation and transformationalism, reform, and recreation in the process of educating the soul (psyche). This study was conducted following a combination of descriptiveanalytic and inferential methods while using library resources in order to describe the concepts and analyze and clarify the problem. The author has specifically referred to Mullā Ṣadrā’s books (particularly alAsfār, VIII and IX) and the works of some of his commentators in order to extract and infer the related principles employed in the education of the soul.