اعیان ثابته و جایگاه آن در علم پیشین الهی از دیدگاه ابن‌عربی و ملاصدرا

«اعیان ثابته» یکی از مهمترین ارکان هستی‌شناسی ابن‌عربی است و پذیرش آن تاثیر بسزایی در نوع نگاه به مسئله علم خداوند دارد. «علم خداوند قبل از خلقت موجودات»، چالش مهمی است که دستگاههای معرفتی کلامی، فلسفی و عرفانی هرکدام بنوبه خود تلاش کرده‌اند که آن را تشریح و تبیین نمایند. معتزله و ابن‌عربی با قبول ثابتات ازلیه، سعی کرده‌اند این نزاع را پاسخ دهند. دیدگاه ابن‌عربی مخالفانی میان فلاسفه دارد و یکی از آنها ملاصدراست که در آثارش به ساختار اعیان ثابته بسیار تاخته است. اما با بررسی بیشتر و نگاه تطبیقی به این پاسخ میرسیم که ملاصدرا با طرح نگاهی نو به مسئله اعیان ثابته و بیان تقریری جدید از نگاه ابن‌عربی، تلاش میکند مواردی را که با دستگاه فلسفیش در تعارض است، حل کند. این تحقیق با اشاره به نکات مطرح شده، اثبات میکند که ملاصدرا دیدگاه ابن‌عربی در مورد اعیان ثابته را پذیرفته و میان نگاه ابن‌عربی و قول به ثبوت معدومات ‌که دیدگاه معتزله است‌‌ تفاوت قائل است و نگاه اول را مطابق با کشفیات و مشاهدات خویش میداند.

Immutable Archetypes and their Place in Divine Apriori Knowledge in the Eyes of Ibn ‘Arabī and Mullā Ṣadrā

The notion of immutable archetypes is one of the most important pillars of Ibn ‘Arabī’s ontology, and its acceptance greatly influences one’s view of the problem of God’s knowledge. In fact, God’s knowledge prior to the creation of existents is an important challenge that various epistemological, kalāmi, philosophical, and gnostic systems have tried to analyze and explain each in its own way. The Mu‘tazilites and Ibn ‘Arabī have tried to solve this problem by accepting the existence of preeternal archetypes. However, some thinkers, such as Mullā Ṣadrā, have disagreed with Ibn ‘Arabī’s view. Mullā Ṣadrā has harshly criticized the structure of immutable archetypes in his works. Nevertheless, through a more detailed investigation and based on a comparative approach, it can be concluded that Mullā Ṣadrā has tried to solve the problems that are in contrast to his philosophical principles through presenting a new view of the problem of archetypes and providing a new interpretation of Ibn ‘Arabī’s standpoint. This study aims to demonstrate that Mullā Ṣadrā agrees with Ibn ‘Arabī’s view of immutable archetypes but differentiates between his view and the idea of the subsistence of nonexistents, which is favored by the Mu‘tazilites. He also believes that the first view is in conformity with his own unveilings and intuitions.