تبیین انسان‌شناختی مرگ در دو نظام وحدت تشکیکی و وحدت شخصی وجود ملاصدرا

این پژوهش، بر اساس دو نظام وحدت تشکیکی و وحدت شخصی ملاصدرا به بحث از مرگ پرداخته و نگارندگان درصددند با استفاده از مبانی انسان‌شناختی به تبیین مرگ بپردازند؛ مهمترین این مبانی عبارتند از: چند ساحتی‌بودن انسان، اشتداد وجودی، حدوث جسمانی نفس و بقای روحانی آن، مسئله» نفس و رابطه» آن با بدن، مقامات انسانی و مظهر اسماء الهی بودن. ملاصدرا مرگ را به سه نوع طبیعی، اخترامی و ارادی تقسیم کرده است. بعقیده» او نفس در مرگ نقش اصلی و فعال دارد. پرسش‌ اساسی پژوهش حاضر اینست که مبانی انسان‌شناختی مرگ از دیدگاه ملاصدرا چیست؟ مرگ از نظر او، امری وجودی و بمعنای اِعراض ارادی یا اجباری یا تکوینی نفس از عالم محسوسات است. مرگ در دو نظام فلسفی صدرالمتالهین، دارای دو چهره» متفاوت است؛ در نظام وحدت تشکیکی، قطع رابطه با بدن در پرتو اشتداد وجودی و در نظام وحدت شخصی، قطع رابطه از اسمی و پیوستن به اسمی دیگر در پرتو تجلیات متنوع است.

Anthropological Explanation of Death in Mullā Ṣadrā’s two Systems of Graded Unity and Individual Unity of Existence

This study discusses the problem of death based on Mullā Ṣadrā’s two systems of graded and individual unities of existence and intends to explain death relying on anthropological principles. The most important of such principles include Man’s multidimensional nature, ontological gradedness, corporeal origination of the soul and its spiritual subsistence, the problem of the soul and its relationship with the body, human stations, and being the manifestation of divine names. Mullā Ṣadrā divides death into three natural, premature, and voluntary types. In his view, the soul plays an active and key role in death. The main question of the present study is what the principles of the anthropology of death are in Mullā Ṣadrā’s view. He believes that death is an ontological affair in the sense of the soul’s voluntary, forceful, or generative desertion of the world of sensibles. In Mullā Ṣadrā’s two philosophical systems, death has two different faces; in his system of graded unity, it means severing the relationship with the body in the light of ontological gradedness and, in the system of individual unity, it means cutting the relationship with a name and joining another name in the light of various manifestations.