ارزش و کارآمدی علوم اکتسابی و غیراکتسابی از نگاه ابن‌عربی

بحث پیرامون علم و معرفت، یکی از مسائل مهم و بنیادی در عرفان نظری است. ابن‌عربی علوم را بر اساس روش دریافت، به دو قسم اکتسابی و غیراکتسابی تقسیم میکند. علوم اکتسابی همان علوم استدلالی‌ هستند که انسان بکمک تلاش عقلی به آن نایل میشود. در مقابل، درک و دریافت علوم غیراکتسابی نه تنها از توان عقل خارج است، بلکه نیازمند ابزار دیگری به نام قلب است که شان آن پذیرش افاضات و تجلیات انوار الهی است. ابن‌عربی معتقد است علم اصیل و راستین علمی است که خداوند بر قلب افاضه میکند. چنین علمی بر خلاف علوم عقلی و اکتسابی مصون از خطا، شک و فراموشی است، زیرا انسان در اینباب صرفاً «پذیرنده‌» تجلیات خداوند است و خود دخل و تصرفی در آنها ندارد. این مقاله به تبیین کارآمدی علوم اکتسابی و غیراکتسابی از دیدگاه ابن‌عربی میپردازد و ارزشمندی آنها را سنجیده، وجوه امتیاز و نقاط قوت و ضعف هر یک نسبت به دیگری را روشن میکند.

Value and Efficiency of Acquired and Non-Acquired Sciences in Ibn ‘Arabī

One of the most important and fundamental problems in theoretical gnosis is science. Ibn Arabi divides sciences into acquired and nonacquired types based on the way they are gained. Acquired types of science consist of the same discursive sciences which people attain through rational reasoning. In contrast, the perception and attainment of nonacquired sciences are not only impossible for the intellect but also demand another tool called the heart, which is responsible for receiving the blessings and effusions of divine lights. Ibn ‘Arabī believes that true and original knowledge is one which God imparts to the heart. Such a kind of knowledge, unlike rational and acquired ones, is immune against error, doubt, and forgetting. This is because here Man is merely the receiver of God’s manifestations and cannot manipulate them at all. This paper explains the efficiency of acquired and nonacquired sciences from the view point of Ibn ‘Arabī, evaluates them, and highlights the strengths and weaknesses of each in comparison to each other.