تحلیل انتقادی دیدگاه حکیم غروی اصفهانی درباره‌ مراتب تجلیّات

یکی از ساحتهای معرفتی حکیم غروی‌اصفهانی، دیدگاه عرفانی و شهودی او در دو عرصه‌ عملی و نظری است. محقق‌اصفهانی بر پایه‌ مبانی حکمت متعالیه، دیدگاهی بدیع در باب مراتب تعیّنات و تجلیات حق‌تعالی مطرح نموده ‌است؛ او بجای «وحدت شخصی وجود» بر «وحدت تشکیکی وجود»، بجای «تجلی و ظهورات» بر «وجود رابط و اضافه‌ اشراقیه» و بجای «اطلاق مقسمی» بر «بسیط‌‌الحقیقه و صرف‌الوجود» تاکید دارد. حکیم‌اصفهانی برای حقیقت وجود سه اعتبار و تعیّن ترسیم میکند:الف) مرتبه‌ «بشرط لا» از قیود عدمی یا صرف‌الوجود، ب) مرتبه‌ «لا بشرط» از حدود امکانی یا فیض مقدس، ج) مرتبه‌ «بشرط شیء» یعنی اثر فعل حق‌تعالی. این تقسیمبندی با آنچه در عرفان نظری مطرح است، متفاوت میباشد. در این پژوهش، ابتدا مراتب تجلیات از دیدگاه محقق‌اصفهانی تحلیل میشود و سپس مورد سنجش و ارزیابی قرار میگیرد.

A Critical Analysis of Ḥakīm Gharawī Isfahānī’s View of the Levels of Divine Manifestations

One of the epistemological innovations of Ḥakīm Gharawī Isfahānī entails his gnostic and intuitive approach in practice and theory. Based on the fundamental principles of the Transcendent Philosophy, Muḥaqqiq Isfahānī has proposed an innovative view regarding the levels of the determinations and manifestations of Almighty Truth. He emphasizes the “graded unity of existence” instead of the “individual unity of existence”, “copulative existence and illuminative relation” instead of “manifestations and epiphanies”, and “simple truth and pure existence” instead of “absoluteness of the source of division”. Ḥakīm Isfahānī introduces three specifications for the truth of existence: the “negatively conditioned” level of nonexistential limits or pure existence, the level of “nonconditioned” from contingent limits or holy blessing, and the level of “conditionedbysomething” in the sense of the act of Almighty Truth. This division is different from the related division in theoretical gnosis. In this study, the author initially analyzes the levels of manifestations in the view of Muḥaqqiq Isfahānī and then evaluates them.