«من» و معیار تشخیص آن از «غیر» از منظر سهروردی، ملاصدرا، دکارت

پژوهش حاضر به بیان هویت و مصداق «من» و نیز ملاک تشخیص «منِ حقیقی» از غیر، از دیدگاه سهروردی، ملاصدرا و دکارت پرداخته ‌است. از نظر این سه فیلسوف، «من» هویت ظاهر و خودپیدایی است که انسان با علم حضوری بدان خودآگاهی می‌یابد. مصداق منِ حقیقی نزد سهروردی نور مجرد است که با ظهور دائمی ذات، از خودآگاهی مستمر برخوردار میباشد. در فلسفة ملاصدرا، مصداق آن مرتبه‌یی از وجود است که در بستر حرکت جوهری دائماً متطور بوده و مملکتی ذومراتب است که هویتی ثابت ندارد، و نزد دکارت بُعد مجردی است که بنحو دائمی در حال اندیشیدن است. بنابرین، در واقع هر سه فیلسوف «من» حقیقی را منِ مدرک، عالم و اندیشنده میدانند. ملاک تمییز منِ حقیقی نیز نزد آنها یکی است، زیرا سهروردی و ملاصدرا علم مستمر و عدم غفلت از خود را که در واقع همان خودآگاهی است، ملاک تمییز منِ حقیقی میدانند، اما ملاک دکارت وضوح و تمایز است که بنظر میرسد همان امری است که سهروردی و ملاصدرا آن را علم حضوری مستمر یا خودآگاهی مینامند. در نتیجه، میتوان گفت که ملاک تمایز «من حقیقی» از نظر هر سه فیلسوف یکسان است.

“I” and the Criterion for its Distinction from “others” in Suhrawardī, Mullā Ṣadrā, and Descartes

The present study discusses the identity and referent of “I” and the criterion for distinguishing “true I” from the other in the views of Suhrawardī, Mullā Ṣadrā, and Descartes. According to these three philosophers, “I” is the external and selfrevealing identity that Man learns about through presential knowledge. The referent of true I in Suhrawardī’s view is immaterial light, which enjoys continuous selfawareness through the permanent manifestation of essence. In Mullā Ṣadrā’s philosophy, referent is a level of existence which is continually in a state of change in the cradle of the transsubstantial motion; it is a graded realm with no fixed identity. For Descartes, the referent is an immaterial dimension that is continually involved in a state of thinking. Therefore, all three philosophers believe that true “I” is in fact a perceptive, knowledgeable, and thinking “I”. The distinction criterion for true I is also the same for all of them. This is because Suhrawardī and Mullā Ṣadrā consider continuous knowledge and not neglecting the self, which is the same as selfawareness, to be the distinction criterion for true I. However, Descartes’ criterion is clarity and distinction, which seem to be the same thing that Suhrawardī and Mullā Ṣadrā call continuous presence or selfawareness. Hence, it seems that the distinction criterion for “true I” is the same in the view of all the three philosophers.