بررسی نظریة تطابق عوالم و نقش آن در تبیین رابطة وجود علمی و عینی ممکنات در حکمت متعالیه

صدرالمتالهین همچون غالب فیلسوفان مسلمان، علم ذاتی الهی به ممکنات را علم پیشین دانسته و این علم را از سنخ علم فعلی میداند، لیکن فاعلیت علم الهی در منظومة حکمت متعالیه، معنای متفاوتی نسبت به تفسیر مشهورآن دارد. دریافت این معنای متفاوت، رهین التفات به برداشت خاص ملاصدرا از نظریة تطابق عوالم است که بجای قائل بودن به «تطابق سنخی» میان عوالم علمی و عینی، بر «تطابق عینی» آنها تاکید میکند. این نوشتار با روش توصیفی‌‌ ‌تحلیلی، درصدد عرضة تبیینی دقیق از برداشت ملاصدرا دربارة نظریة تطابق عوالم است، و البته لازم بذکر است که قواعد فلسفی متعددی همچون قاعدة «بسیط ‌الحقیقه کلّ‌ الاشیاء» و «عینیت علم اجمالی و تفصیلی» در حکمت متعالیه، متاثر از آن هستند. آنچه دغدغة صدرالمتالهین را در جامعیت وجودی نسبت به وجودات خاصه شکل میدهد، ترسیم اشتمال وجودی وجود جمعی بحقایقی است که هرکدام همچون گوهری جامع، تمام سکنات و تحولات وجود مادون را در خود جمع نموده است؛ در چنین شرایطی، علم به این گوهر وجودی که حقیقت وجود مادون محسوب میشود، عین علم به جمیع احوال و اوضاع وجود خاص است.

A Study of the Theory of the Correspondence of Worlds and its Role in Explaining the Relationship Between Cognitive and Objective Existence of Possible Things in the Transcendent Philosophy

Similar to most Muslim philosophers, Mullā Ṣadrā conceives of the divine essential knowledge of possible things as prior knowledge and maintains that it is of the type of active knowledge. However, the actuality of divine knowledge in the system of the Transcendent philosophy has a different meaning from its wellknown interpretation. The understanding of this different meaning demands paying attention to Mullā Ṣadrā’s particular perception of the theory of the correspondence of worlds, where he emphasizes the objective correspondence of cognitive and objective worlds instead of their categorical correspondence. Following a descriptiveanalytic method, this paper aims to present an accurate explanation of Mullā Ṣadrā’s perception of the theory of the correspondence of worlds. It is worth mentioning that several philosophical principles, such as “the truth in its simplicity contains all things” and “identity of collective and detailed knowledge” in the Transcendent Philosophy have been developed under the influence of this theory. Mullā Ṣadrā’s concern regarding the ontological allinclusiveness of particular existences is the portrayal of the ontological inclusion of collective existence through some truths, each of which embodies all the behaviors and evolutions of the inferior existence similar to an allinclusive jewel. In such conditions, the knowledge of this ontological jewel, which is considered to be the truth of the inferior existence, is the same as the knowledge of all the states and aspects of the particular existence.