بررسی تحلیلی دوره فلسفی اصفهان و دو مکتب فلسفی آن

در اصفهان از همان ابتدا که بعنوان پایتخت حکومت صفوی انتخاب شد و علما و متفکران به اصفهان مهاجرت کردند، حوزه های متنوعی در عرصه علوم عقلی تشکیل گردید. حداقل می دانیم که سه حوزه متفاوت با محوریت سه شخصیت بزرگ علمی، در اصفهان دائر گردید که عبارت بودند از شیخ بهائی، میرداماد و میرفندرسکی. دو حوزه اخیر هر یک مبدا جریان فکری - فلسفی خاصی شدند که تدریجا اختلافات بینشی و نگرشی بین آندو افزایش یافت و سرانجام دو مکتب فلسفی را پدید آورد. جریان فلسفی میرداماد بسرعت گسترش پیدا کرد و از اصفهان و حتی ایران فراتر رفت و تاثیرات اجتماعی، فرهنگی و فلسفی آن بسیار بیشتر از جریانی بود که با میرفندرسکی آغاز شد. این دو جریان فلسفی، در نقطه آغازین خود بصورت دو مکتب فلسفی ظاهر نشدند و هر یک فراز و نشیبهایی را طی کردند و مبادی فکری - فلسفی هر یک بتدریج، قوام پیدا کرد و آنگاه بصورت دو طرز تفکر متمایز از هم ظاهر گردید. دوره فلسفی اصفهان، با توجه به شاخصه های اصیل خود، سرفصلی در تاریخ فلسفه اسلامی و بکلی متمایز از دوره های قبل از خود، از جمله دوره شیراز بود.