مسئله جعل در حکمت اسلامی

مدار بحث جعل شی ممکن است چرا که ممکن برای تحقق نیازمند علت است . این مسئله چون هم به مبحث علت و معلول مربوط است و هم به وجود وعدم و هم به مبحث ماهیت و وجود ،‌ حکمای اسلامی باقتضای کلام ، آنرا تحت عناوین مختلف آورده اند .حکما با نظر به جریانات کلی اندیشه فلسفی و کلامی ،‌ و بویژه از منظر دو جریان مهم فکری - مشایی واشراقی - به طرح این مسئله پرداخته اند . شاید یکی از مهمترین دلایلی که موجب شده تا قائلین به جعل ماهیت یا وجود را به اشراقیون و مشائیان نسبت دهند اینستکه معمولا در مبحث اصالت وجود یا ماهیت ،‌ اشراقیون را اصالت ماهیتی و مشائیان را اصالت وجودی می دانند و از آنجا که مسئله جعل تا حدودی مبتنی بر مسئله اصالت وجود یا ماهیت بوده ،‌ تلویحا بنوعی تلازم بین ایندو مبحث قائل شده اند .از اینرو مسئله همانند بسیاری از مسائل حکمی دیگر ، به امری متنازع فیه و معرکه آرا تبدیل شده و هر گروه یا فردی بنا بر مشرب و داب فکری خود ارائه رای و یا اقامه دلیل نموده است . و در نهایت بحث جعل توسط ملاصدرا تنسیقی نو یافت و بصورتی منسجم طرح گردید .