|
|
تحلیل نسبت نظریه زمان موهوم و حدوث زمانی در آرای متکلمین
|
|
|
|
|
نویسنده
|
کهنسال علیرضا ,ساری عارفی معصومه سادات
|
منبع
|
خردنامه صدرا - 1396 - شماره : 90 - صفحه:65 -78
|
|
|
چکیده
|
مسئله حدوث و قدم عالم، همواره از مباحث چالشبرانگیز در منازعات فلاسفه و متکلمان مسلمان بوده است. این مبحث با مسائل مختلفی همچون تبیین ذات الهی، صفات علم، قدرت و اراده، نسبت صفات با ذات، ضرورت علی و معلولی، نسبت علت تام و معلول، ملاک نیاز معلول به علت، مرجِح حدوث عالم، تبیین ماهیت زمان و مکان و... مرتبط است. نخستین فیلسوفان مسلمان به قدم عالم معتقد بودند که به نظر متکلمین مسلمان با آیات و آموزههای دینی ناسازگار بود. آنها با توجه به ظاهر آیات و تبیین خاص خود از ذات و صفات علم، قدرت، اراده و اختیار الهی، به حدوث زمانی عالم معتقد شدند. متکلمان برای توجیه این عقیده خود، زمانی را تصور کردهاند که عالم در آن موجود نبود و بعداً پدید آمد. این زمان، «زمان موهوم» نامیده شد. پژوهش حاضر به بررسی نسبت نظریه زمان موهوم و حدوث زمانی در آرای متکلمین مسلمان میپردازد. نهایتاً، آشکار میشود که زمان موهوم اولاً، مبتنی بر همان مبانی کلی طرح حدوث زمانی است. ثانیاً، بمنظور ترمیم ساختاری حدوث زمانی و رفع انتقادات فلاسفه بر این طرح، ارائه شده است. در عین حال، این نظریه با سایر جوانب اندیشه کلامی، همانند نگاه عرفی به جهان و نسبت آن با خداوند و عدم تحلیل برهانی سازگار است. در مجموع، این نظریه با وجود تقریرهای متفاوت و گاه متضادی که از آن ارائه شده، گامی به جلو در طرح حدوث زمانی عالم است که ایده زمان متناسب با عوالم وجودی گوناگون را مطرح میسازد.
|
کلیدواژه
|
حدوث و قدم ,حدوث زمانی ,حدوث ذاتی ,زمان موهوم ,ربط حادث به قدیم ,وهم ,قدرت ,علم ,اراده
|
آدرس
|
دانشگاه فردوسی مشهد, گروه فلسفه و حکمت اسلامی, ایران, دانشگاه فردوسی مشهد, ایران
|
پست الکترونیکی
|
m-sariarefi1367@mail.um.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Authors
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|