بررسی متن‌ شناختی نسخۀ خطی هفت‌تماشا از منظر مردم‌شناسی

میرزا محمدحسن، متخلص به قتیل، شاعر و نویسندۀ فارسی‌گوی شبه‌قارۀ هند، در سال 1226ق، کتاب هفت‌تماشا را تالیف کرد. هدف او تحریرِ آداب و رسوم هندوان و مسلمانان ساکن شبه‌قارۀ هند بود. بخش اعظم این اثر دربرگیرندۀ آداب زندگی مردم سرزمین‌هایی چون کشمیر، پنجاب، شاه جهان‌آباد (دهلی) بوده است. برخی از این آداب و سنن مختصِ هندومذهبان و شماری دیگر مربوط به مسلمانان شبه‌قاره است و پاره‌ای از آن‌ها هم به هر دو گروه اختصاص دارد. قتیل سعی کرده با رعایت بی طرفی به بیان آدابی بپردازد که بیشتر حاصل مشاهداتش بوده و با زندگی اجتماعی او پیوندی نزدیک داشته است. شرح‌هایِ مربوط به آداب و رسوم ازدواج، اعمّ از خواستگاری، ساچق بردن، حنابندان و عروسی، از جذاب‌ترین بخش‌های این اثر است، که به نسبت، مفصل هستند و با نثری ساده و شیوا نوشته شده‌اند. در این مقاله، نسخۀ خطی هفت‌تماشا از منظر مردم‌شناسی بررسی شده است.

Analysis of the manuscript of Haft Tamāshā from an anthropological perspective

Mirza Mohammad Hasan, with the nom de plume Qateel, a Persian speaking poet and writer of the Indian Subcontinent, composed the book Haft Tamāshā, in 1226 H./ 1811 CE, his objective being the recording of the custom and practices of Hindus and Muslims living in the Subcontinent. The major part of this work is devoted to a description of the practices and rituals of the inhabitants of such cities as Kashmir, Ponjab, Shāhjahānabād (Delhi). Some of these traditional practices are specific to Hidus and some to Muslims, and yet there are others common among the two groups. Qateel has tried to impartially expound the practices most of which he himself had observed directly, and that were closely connected to his social life. The sections on the traditions and rituals of marriage, including marriage proposal, sācheq kardan (sending clothes, jewelry and confectionaries by a groom to his bride the day before the wedding day) , hanā bandān (staining fingers and nails with henna) and wedding ceremony, are among the most fascinating part of the book, written rather extensively in a simple and eloquent prose. In this article, the Haft Tamāshā MS has been probed from an anthropological viewpoint.