پژوهشی در اشعار فارسی تقریظات مجموعۀ رشیدیه

مجموعۀ رشیدیه، عنوان چهار کتاب از خواجه رشیدالدّین فضل‌ اللّه همدانـی است. تقریظات علمای عصر بر این مجموعه از حیث نکات تاریخی، زبانی و ادبی جالب توجّه است. همچنین اشتراک موضوع نزدیک به صد مکتوب، این فرصت را فراهم می آورد تا بر اساس تفاوت های موجود در این تقریظات، به تحلیل و مقایسۀ عناصر بلاغی در آن‌ها پرداخته شود. در این مقاله به جایگاه اشعار در این تقریظات پرداخته و بسامد بهره گیری از مضامین مختلف شعری در تقریظات سنجیده می‌شود. تحلیل محتوا و مضمون اشعار، نشانگر کارکرد و جایگاه شعر در این مکتوبات است. از 72 تقریظ فارسی، در 44 مورد از شعر بهره گرفته شده است. این اشعار در حدود 230 بیت و تک مصراع هستند. شاعران تعدادی از اشعار شناخته شده‌اند. بسامد بالای بهره گیری از شعر برخی شاعران حاکی از اهمّیت آن‌ها در عصر تدوین اثر است. برخی اشعار نیز سرودۀ نویسندۀ تقریظ است و نویافته محسوب می‌شود.

A review of the Persian verses in the Taqrizat: a book of favourable comments on the Majmu'aye Rashidiyeh

Majmu’aye Rashidiyeh (Rashidi Collection) is the title of a group of four books attributed to Khwaja Rashid alDin FazlAllah Hamadani (12501318). The commendatory views (Taqrizat) of Rashid alDin’s contemporary scholars on this collection are historically, linguistically, and literarily remarkable. Furthermore, the common issues of nearly one hundred letters therein provide the opportunity that, based on the differences in the Taqrizat, we address the analysis and comparison of their rhetorical elements.In the present article, the place of the poems in the Taqrizat are dealt with and the frequency of the use of various poetical themes evaluated. The examination of the contents and themes of the poems point out the function and place of poetry in the letters. Of the 72 Persian Taqriz (commendatory view), 44 contain poems amounting to some 230 distiches (beit) and hemistiches (mesra’). The writers of a number of these poems are known. The high frequency of the poems of some of the poets indicates the importance of such poets at the time of the compilation of the Rashidi Collection. Some of the verses have been composed by the writers of the letters, and can be thus counted as newly found.