بررسی و نقد انتساب رباعیات مشترک خیام و مجدهمگر با استناد به نسخۀ 697 ق موزۀ بریتانیا

بسیاری از رباعیات منسوب به خیام در جای جای متون نظم فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شده ﺍست و این موضوع سبب شده که پژوهشگران با تردید در انتساب این رباعیات به شاعری خاص، در مورد خیام و رباعیات وی نیز دستخوش خطا شوند. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی دربارۀ صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهﺍند اما ضرورت پژوهشهای بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است. این مقاله با مطالعۀ رباعیات مشترک میان خیام و مجد همگر در صدد بررسی و نقد صحت انتساب این رباعیات به دو شاعر مورد بحث است. در این پژوهش پس از ذکر هر یک از رباعیها، محل و تاریخ انتساب آنها را به هر یک از دو شاعر تعیین کرده، سپس با ذکر نسخه بدلهای مهم، به سبک شناسی زبانی و سابقۀ تاریخی رباعیات پرداختهﺍیم. مضمون رباعیهای مورد مطالعه را با مضامین رباعیات اصیل خیام سنجیده و در نهایت نظر تحلیلی خود را در مورد انتساب این رباعیها به هر یک از دو شاعر و یا شاعر دیگر بیان کردهﺍیم.

A critical review of the Rubaiyat attributed to Khayyam and Majde Hamgar On the basis of the manuscript, 697 A.H., at the British Museum

A good number of the Ruba’iyat (quatrains) ascribed to Khayyam have been attributed to other poets here and there in poetry books, and this has caused researchers to cast doubt on the attribution of the Rubaiyat to this or that particular poet. However, they have also made certain mistakes regarding Khayyam and his Rubaiyat. It is over a century since both Persian and foreign scholars have investigated into the accuracy of attribution to Khayyam of these quatrains. Yet, the necessity for more research in this field holds as urgent now as ever. By examining the Rubaiyat common between Khayyam and Majde Hamgar, this article is to examine and assess the validity of the attribution of these quatrains to the two poets concerned. In this study, after citing each one of the Ruabaiyat, place anddate of their attribution to either of the poets have been determined. Having mentioned the important variants of the manuscripts examined, we have addressed linguistic stylistics and historical background of the Rubaiyat, comparing the contents of the Rubaiyat under study with those of Khayyam’s genuine quatrains. In the end, we have presented our opinion on the possible attribution of these quatrains to either of the two or other poets.