بازتاب بیماری‌‌های همه‌گیر در متون تاریخی و ادبی شبه‌‌قارۀ هند

در ادوار مختلف تاریخی شبه‌قارۀ هند بارها بیماری‌های همه‌گیر و مهلکی شیوع پیدا کرده و هزاران نفر را به کام مرگ فرستاده است. این پدیده الهام‌بخش تعدادی از آثار مهم ادبی شده است که واکنش‌‌های شخصی و اجتماعی مردمان این ناحیه نسبت به بیماری‌های واگیردار، به‌ویژه طاعون، را نشان می‌دهد. تاریخ‌نویسان دربار پادشاهان گورکانی نیز در کتب تاریخی خود چون طبقات اکبری، جهانگیرنامه، شاه‌جهان‌نامه و... به وقوع این مصیبت در مناطق مختلف هند پرداخته‌اند. شاعران وابسته به دربار گورکانی چون طالب آملی، کلیم کاشانی و دیگران در آثار خود به این اشاره کرده و حتی سروده‌های مستقلی در این باب خلق کرده‌اند. همچنین در متون عرفانی این منطقه نگاه دینی و صوفیانه نسبت به سرایت طاعون و امراض واگیردار دیگر منعکس شده است. این مقاله ردّپای بیماری‌های همه‌گیر، به‌ویژه طاعون، را در متون شبه‌قارۀ‌ هند بررسی می‌کند تا نشان دهد چگونه این موضوع مایۀ خلق شماری از آثاری ادبی، عرفانی و تاریخی شده‌اند.

the reflection of contagious diseases in the literary and historical texts of the indian subcontinent

in various historical periods of the indian subcontinent, there have surged fatal pandemics causing thousands of people to die. this catastrophic happening has come to be a source of inspiration for a number of literary works revealing personal and social reactions of the populations around the land to infectious diseases, particularly plague and cholera. the historians at the courts of the gurkāni (mughal) emperors have addressed this calamity - which affected various parts of india - in their history books such as tabaqāt-e akbari, jahāngir-nāmeh, shāhjahān-nāmeh and so forth. poets like tāleb-e āmoli, kalim-e kāshāni and others serving the gurkān court have mentioned this issue in their works. they have even created separate verses in this respect. furthermore, a religious and sufi perspective regarding the transmission of plague and other communicable diseases.the present article tracks down infectious diseases, especially plague, in the books produced in the subcontinent to demonstrate how this occurrence has become the focus of attention in the creation of several literary, mystical, and historical works.