دو نسخۀ کهن به‌یغمارفته از منظومۀ «دولرانی خضرخان» به خط درویش محمد بن علی

از منظومۀ دولرانی خضرخان که از آثار مهم امیرخسرو دهلوی است، و 4200 بیت آن در سال 715ق و 319 بیت آن در خلال سال‌های 720-721ق سروده شده، دو نسخۀ مکتوب به سال‌های 903 و 917ق به خط کاتبی به نام درویش محمد بن علی در دست است که در زمان جنگ‌های ایران و عثمانی از ایران خارج شده و اکنون در کتابخانه‌های حکیم‌اوغلو پاشا و ایاصوفیه نگهداری می‌شوند. نسخه 903ق دارای وقف‌نامۀ شاه عباس صفوی و مهر وقف آستانۀ شیخ صفی‌الدین اردبیلی، و نسخۀ 917ق دارای مهر شاه طهماسب صفوی است. از منظومه دولرانی دو نسخۀ خطی ناقص متعلق به سال‌های 720ق و 894ق نیز وجود دارد، اما نسخۀ 903 قدیمی‌ترین نسخۀ کامل این اثر تاکنون محسوب می‌شود. ویژگی بارز نسخۀ 917ق وجود مقدمه‌ای ادیبانه از سفارش‌دهندۀ آن در برگ‌های آغازین کتاب است. این مقاله به بررسی جنبه‌های نسخه‌شناختی و شناساندن این دو دست‌نویس می‌پردازد.

two stolen old manuscripts of “devalrāni khīzr khān” poem transcribed by darvish mohammad b. ali

of devalrāni khīzr khān’s collection, one of amir khosrow dehlavi’s significant works, 4200 couplets were composed in 715 h./ 1315 and 319 couplets during 720721 h./ 13201321. there are two manuscripts of this collection that were transcribed by a scribe named darvish mohammad b. ali and were taken out of iran during the iranottoman war. they are now kept at the hakimoghlu and hagia sophia libraries. the ms number 903 has safavid shah abbas’s donation note and st and ms 917 bears safavid shah tahmāsb’s stamp. of the devalrāni’s collection there exist two unfinished copies belonging to the years 720 h./1320 and 894 h./1489. however, ms 917 is counted as the oldest complete copy of this work by now. the distinct feature of the manuscript 917 is it’s a scholarly introduction in the initial pages of the manuscript by the person who commissioned the transcription.the present article attempts to examine and reveal the codicological aspects of these two manuscripts.