نگاهی تازه به واژۀ «گلگشت»

فرهنگ‌های فارسی و شروح حافظ برای واژۀ گلگشت معانی‌ای برشمرده‌اند که متون کهن آن‌ها را تایید نمی‌کند. نگارندگان در نوشتار حاضر با بررسی شواهد گوناگون نشان خواهند داد که واژۀ گلگشت به معنی «گردش، تماشا، سیر، تفرج» است. بر این اساس، اولاً جزء نخست این واژه ربطی به گُل، چه به معنی حقیقی («وَرد، گل سرخ، رُز») و چه به معانی مجازی («خوشایند»، «عظیم» و ...)، ندارد و ثانیاً گلگشت در ترکیب گلگشت مصلا به معنی اسم مکان نیست بلکه معنی مکانی صرفاً از مصلا استنباط می‌شود. در بخش دوم مقاله، بر اساس شواهد گویشی و با استناد به برخی تحولات تاریخی زبان‌های ایرانی، ریشۀ جدیدی برای جزء نخست این واژه پیشنهاد شده‌است. به نظر نگارندگان گل در گلگشت گونه‌ای از گَرد (بن مضارع گشتن) است و گلگشت در اصل گردوگشت بوده‌ و ساختاری مشابه گیروگرفت و امثال آن دارد.

A look at the word “golgasht”

Persian dictionaries and commentaries on Hafiz have enumerated some definitions of the expression “golgasht” that are not confirmed by old classical texts. In the present article, based on various indications, the authors will demonstrate that the word golgasht signifies “outing”, “recreation”, “sightseeing” and “rambling”. Thus, firstly, the initial segment of the word has nothing to do with “gol” weather in its literal meaning (flower, rose) or in its figurative sense (“pleasant”, “great” etc.). Secondly, golgasht in the compound “golgashte Mosalla” is not a place name but simply refers to a specific part of the “Mosallā”.In the second part of the article, by citing a number of dialectal instances, and based on certain historical changes in the Iranian languages, a new root for this expression is proposed.  In the authors’ opinion, the segment “gol” in golgasht is a variant of gard (the mozare’ base of “gashtan”) and that golgasht has originally been “gard o gasht” having a structure similar to such compounds as “gir o gereft”.