مخارج تولید نسخۀ خطی هزارویک‌شب بر پایۀ براتی از آلبوم بیوتات

نسخۀ هزارویک‌شب یکی از مهم‌ترین نسخه‌های خطی مصور ایرانی است که در دورۀ قاجار به دستور ناصرالدین‌شاه، در کارگاه کتاب‌آرایی سلطنتی تدوین شده است. این نسخه نه‌تنها از منظر متن، بلکه از حیث تعداد نگاره‌ها و ویژگی‌های بصری‌ آنها حائز اهمیت است. در منابع معدودی، به چگونگی شکل‌گیری این نسخه پرداخته شده است. در خصوص جزییات دستمزدهای نگارگران این نسخه، تا کنون دو سند یافت شده است: یکی مقاطعه‌نامچه‌ای میان معیرالممالک و صنیع‌الملک و دیگری براتی دیوانی محفوظ در آلبوم بیوتات که در این مقاله بررسی خواهد شد. سند اخیر در پایان کار کتابت، مجلس‌سازی، و تذهیب و طلااندازیِ نسخهْ آماده شده و در آن، جزییاتی دربارۀ اجرت هر یک از فعالیت‌ها آمده و شیوۀ پرداخت از خزانه در هر سال معلوم شده است. مقایسۀ این دو سند که یکی در ابتدای کار و یکی در انتهای کار تدوین شده، دربردارندۀ اطلاعاتی در باب تغییراتی است که در پرداخت‌های طی هشت سال تدوین این نسخه روی داده است.

Costs of the production of the MS of the Hezār o Yek shab [One thousand and One Nights] based on a draft in an album kept at a royal production workshop [boyutāt]

The manuscript of the One Thousand and One Nights is one of the most important Iranian illustrated MSS which was commissioned by the Qājārid Naser alDin Shah to be prepared at the Royal bookmaking workshop. This manuscript is of immense significance not only from the viewpoint of its text but also with respect to the number of its paintings and visual features. However, only a few sources have addressed the way this manuscript took form. Regarding the details of how the makers of this MS were paid, two documents have so far been found, the first being the contract made between Mo’ayyer alMamālek and Sani’ alMolk); the second document is a Divāni money draft preserved in a boyutāt album, which is dealt with in this article. The latter document prepared after the completion of the copying, administration of paintings, illuminating, and gilding of the MS, shows details about the wages paid for each of the works done and the manner of payments from the treasury every year. A comparison between these two documents, one of which was prepared at the start of making the manuscript and the second at the end, will reveal certain information concerning the changes occurring in the payments during the eight years spent on the preparation of the manuscript.