تصحیح و تحقیق رسالۀ «ذکر خفی» اثر علاءالدّولۀ سمنانی

علاءالدّولۀ سمنانی، بنا به تصریح خودِ او، تصنیفی دارد موسوم به «بیان ذکر الخفی المستجلب للاجر الوفی» که در آن، علاوه بر بحث دربارۀ فضیلت ذکر خفی بر ذکر جهری به‌عنوان موضوع اصلی، مختصراً به برخی دیگر از مسائل طریقتی می‌پردازد. این رساله، هم به دلیل اهمیت مفهوم ذکر در نظام عرفانی سمنانی و عموم مشایخ کبرویه، و هم از منظر اختلافات اساسی برخی طریقت‌های صوفیانۀ فرارود با کبرویه بر سر کیفیت اداء ذکر، شایستۀ توجه است. تاکنون حداقل پنج نسخه از رسالۀ ذکر خفی در گنجینه‌های نسخ خطی جهان شناسانده شده است. نسخه‌ای هم در فهرست دانشگاه تهران تسامحاً «رسالۀ ذکر خفیِ» سمنانی معرفی شده که ارتباطی با او ندارد و در اصل رسالۀ نوریه از سیّد محمد نوربخش است.در مقالۀ حاضر، پس از بحث حول محتوای رساله و بررسی انتساب آن به شیخ علاءالدّوله، تصحیحی از متن ذکر خفی بر اساس اقدم نسخ موجود و دو نسخه‌بدل دیگر ارائه شده است.

The study and edition of Alā’ alDawla Simnānī’s Risālayi Dhikri Khafī

‘Alā’ alDawla Simnānī has a treatise entitled Bayān dhikr alkhafī almustajlib lilajr alwafī, in which, in addition to thoroughly delineating the superiority of inaudible recollection over audible dhikr as the primary topic, he has also briefly discussed certain other issues related to some other Sufi practices. Both on account of the centrality of the concept of dhikr in the mystical thought of ‘Alā’ alDawla as well as the Kubrawīyya as a whole, and from the standpoint of the significant differences between the Kubrawīyya and some other Central Asian orders of Simnānī’s time in terms of the manner of performing Sufi dhikr,this treatise is worthy of serious attention and adequate investigation. At least five manuscripts of Simnānī’s Dhikri khafīhave so far been identified in various MS depositories around the world. Additionally, there is also a mention of another witness of this work in the catalogue of the University of Tehran’s Library which, based on our research, has nothing to do with Simnānī’s Dhikri khafī,but is in fact a copy of Sayyid Muḥammad Nūrbakhsh’s Risālayi nūrīyya. In the present article, after outlining some brief points concerning the contents and the attribution of this treatise, we have offered an edition of the text established based on the oldest extant manuscript and two other witnesses of the work.