تعیین انتساب چند شعر به شیخ بهایی

سروده‌های شیخ بهایی از روزگار حیاتش مورد توجّه بوده و برخی از آن‌ها در تذکره‌ها و منابع دیگر ثبت شده است. امّا یکی از مصادر اصلیِ سروده‌های قطعی شیخ، آثار مسلّم خود او، و از همه مهم‌تر کشکول است. بازسازی دیوان اشعار شیخ نیز که در دهه‌های اخیر چند مرتبه تجربه شده، به شیوه‌های غیرانتقادی بوده و قابل اعتنای چندانی نیست. اگر در تشخیص سروده‌های قطعی شیخ بهایی، کشکول را ملاک قرار دهیم، وضعیت برخی از این سروده‌ها به بهترین شکل روشن، و به احتمال قوی از دایرۀ اشعار شیخ خارج خواهد شد. امّا مهم آن است که مراجعه به کشکول به‌شیوۀ انتقادی و با بررسی نسخه‌های متعدّد این کتاب باشد، زیرا هنوز تصحیحی علمی‌ از این منبع ارزشمند صورت نگرفته و، از این رو، در شناسایی سروده‌های شیخ حتی در کشکول نیز، بایستی به دست‌نویس‌های کهنی از آن مراجعه کرد. در پژوهش حاضر، برخی اشعار مشهورِ منسوب به شیخ بهایی، با این روش انتقادی بررسی، و انتساب آن‌ها به او تعیین شده است.

Ascertaining the attribution of some verses to Sheikh Bahā’i

Sheikh Bahā’I’s poetry has been in focus since his own time and some of his verses have been recorded in certain poets’ biographies and other references. However, the principal sources of the Sheikh’s actual poetry are his undisputable works, the most important being his Kashkool. The emending of the collection of the Sheikh’s poetical compositions that have been attempted several times during the recent decades, have hardly been executed according to critical methods, being thus of insignificant credibility. For identifying Sheikh Baha’i’s real poetry, if we set his Kashkool as our criterion, the status of a number of the verses ascribed to him will be clear in the best way possible, and will most probably be removed from his collected poems. Then, it is especially important that dealing with the Kashkool be in a critical manner and proceed with the study of the numerous manuscripts of this work. As no scholarly redaction of this valued work has hitherto been undertaken, for ascertaining the Sheikh’s poems, even those in his Kashkool, reference should be made to its old MSS. In the present study, some of the wellknown poems ascribed to Sheikh Baha’i will be examined and their attribution to his determined.