|
|
|
|
برخی ویژگی‌های علمی و تاریخی کتاب اختیارات مظفری نوشتۀ قطب‌الدین شیرازی (جامع‌ترین کتاب هیئت به زبان فارسی)
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
گمینی امیرمحمد
|
|
منبع
|
آينه ميراث - 1399 - شماره : 66 - صفحه:131 -150
|
|
چکیده
|
اختیارات مظفری را می‌توان جامع‌ترین کتاب هیئت به زبان فارسی دانست. قطب‌الدین شیرازی این اثر را تنها چهار ماه پس از اتمام تالیف نهایه الادراک در سال 680ق تالیف و به یکی از حاکمان قسطمونی (کاستامونی) تقدیم کرده است. با این‌که بخشی از این کتاب ترجمۀ نهایه الادراک از زبان عربی به فارسی است، ولی از لحاظ تبویب و عرضۀ مطالب، به‌ویژه هیئت‌های غیربطلمیوسی، با آن متفاوت است. متن اختیارات در بسیاری از عبارات خاص تحت تاثیر ساختار زبان عربی است، ولی از جهات دیگر هویت فارسی خود را حفظ کرده است. بر اساس مقدمۀ کتاب، عبارت «اختیارات» در نام این کتاب برگرفته از اسامی کتب تنجیمی نیست، بلکه منظور اختیارها یا انتخاب‌های جدید نویسنده برای حل اشکالات هیئت‌های بطلمیوسی سیارات است. دربارۀ نوع رابطۀ قطب‌الدین شیرازی و نصیرالدین طوسی در نهایه و اختیارات شواهد جدیدی می‌توان یافت که درک دقیق‌تری در این باره به دست می‌دهد.
|
|
کلیدواژه
|
کتاب جامع هیئت، مدل‌های غیربطلمیوسی، نصیرالدین طوسی، آثار نجومی فارسی، اختیارات مظفری، نهایه الادراک فی درایه الافلاک، قطب‌الدین شیرازی
|
|
آدرس
|
دانشگاه تهران, پژوهشکدۀ تاریخ علم, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
amirgamini@ut.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Some of the Scientific and Historical Features of Qutb alDin Shirazi’s Ikhtiyārāte Muzaffari, the Most Comprehensive Persian Book on Hay’a
|
|
|
|
|
Authors
|
Gamini Amir Mohammad
|
|
Abstract
|
Qutb alDin Shirazi’s Ikhtiyārāt Muzaffari can be considered the most comprehensive hay’a book in Persian. According to the documents, Shirazi completed it only 4 months after the Nihāyat alIdrāk fi Dirāyat alAflāk in 1281 dedicated to one of the rulers of Kastamonu. Although many sections of the Ikhtiyārāt are literal translations of Nihāya, the distribution and presentation of many subjects, especially the nonPtolemaic planetary models, are completely different. While the language of Ikhtiyārāt is under the influence ofArabic structure, it maintains some signs of Persian identity. According to the introduction, the word “Ikhtiyarāt” does not mean “selection” in astrology, rather it refers to the author’s “preferences” or his new models to solve the difficulties of Ptolemaic models. There are some hints in the sources showing that the relationship between Shirazi and his master, Nasir alDin Tusi, was not very friendly. Some new evidence is found in Nihāya and Ikhtiyārāt which may shed new light on the subject.
|
|
Keywords
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|