پژوهشی در باب مقالت اول اخلاق ناصری و تهذیب الاخلاق مسکویه

اخلاق ناصری، تالیف خواجه نصیرالدین طوسی در باب علم اخلاق، متشکّل از سه بخش یا مقالت است که به ترتیب عبارتند از: تهذیب اخلاق، تدبیر منزل، سیاست مدن. خواجۀ طوسی در بخش اول عمدتاً مطالب مطرح شده در تهذیب الاخلاقِ ابوعلی مسکویهرا به فارسی ترجمه کرده‌ است. لیکن این‌گونه نبوده است که بخواهد عبارات آن کتاب را به همان ترتیب و بدون هیچ کاست و افزودی، عیناً تکرار کند، بلکه بنا به تشخیص خویش هر کجا لازم دانسته مطالبی را به‌منظور تفهیم و ایضاح مسائل، به متن کتاب مسکویه افزوده است. ما در مقالۀ حاضر این موارد را برشمرده و دربارۀ آن توضیحاتی داده‌ایم. نتیجۀ پژوهش این است که خواجۀ طوسی در بخش اولکتاب، افاضات خویش را کاملاً منطبق با شیوۀ فلسفی مسکویه مطرح کرده و از چارچوبی که او برای کتاب خود تعریف کرده خارج نشده است.

A comparative research between the first discourse of AkhlāqeNāseri and Miskawayh’s Tahdib alAkhlāq

AkhlāqeNāseri (Naserian Ethics) written by Naṣīr alDīn Ṭūsī (12011274 AD(, on Ethics, consists of three parts or Maqālat, in this order: Tahzibeakhlāq (Refinement of character), Tadbiremanzel (Economics), and Siāysatemodon (Politics). In the first part or discourse, Ṭūsī has primarily translated into Persian the topics dealt with in Miskawayh’s (9321030 AD) Tahdib alakhlāq. However, it is not that he wanted to exactly repeat those topics in their original arrangement with no alterations. Rather, wherever he has found it necessary, Ṭūsī has added to Miskawayh’s text items towards imparting and clarifying certain problems.    In the present article, those added items are recounted and explained in some detail. The result of our research indicates that, in the first part, Ṭūsī has expounded his observations squarely based on Miskawayh’s philosophical method staying in the framework in which the latter has defined his book.