غایت طبیعی و نسبت آن با غایت نهایی در نقد سوم کانت

کانت در نقد قوه حکم طبیعت را به مثابه نظام غایات در نظر می‎گیرد و برخلاف نظام علّی معلولی و نگرش مکانیستی‎ای که در نقد عقل محض بر فلسفه‎اش حاکم بود، غایتمندی و نگرش غایت‎محور مهم‌ترین ویژگی سومین نقد کانت می‎شود. فیلسوف کونیگسبرگی در مواجهه با طبیعت و به‌ویژه در ارگانیسم‎ها و موجودات جاندار و گیاهان به مواردی برمی‎خورد که نگرش مکانیستی قادر به تبیین آن نبود؛ پس بدون اینکه منکر اصل علیّت شود به اصل غایتمندی در طبیعت متوسل شده و اولی را به جهان فنومنال و دومی را به جهان نومنال نسبت می‎دهد و دلیل آن را هم این می‎داند که انسان شهروند هر دو جهان است. غایت طبیعی یا موجودات سازمند (ارگانیک) مهم‌ترین موجوداتی هستند که کانت با نگرش غایت‎محور به آنها می‎پردازد. آنها هم علت و هم معلول خود هستند و از طرف دیگر تولیدکننده نوع خود به‌شمار می‎روند و همچنین بقا و رشد آنها از طریق خودشان انجام می‎شود، به این ترتیب که موادی از خارج جذب می‎کنند و صورت خودشان را به آن می‎دهند. به نظر کانت واپسین غایت فقط می‌تواند انسان باشد؛ زیرا اوست که توانایی توسعه غایات را دارد و با اراده انسان به مثابه موجودی اخلاقی است که طبیعت می‎تواند غایتمند باشد و تعیین غایت به اختیار انسان، همان فرهنگ یا پرورش است و به این واسطه به طبیعت ارزش می‎بخشد، وگرنه طبیعت و موجودات در آن عبث بودند. هگل در نقد بر دیدگاه ارگانیستی کانت در طبیعت، بر آن است که احکام مطرح‌شده درباره ارگانیک و غایت طبیعی در نقد سوم از جنبه استعلایی هستند و عینیتی در طبیعت ندارند؛ به‌دیگرسخن طبیعت به مثابه غایت طبیعی و ارگانیسم غیرقابل شناخت است و تصور ارگانیسم در نقد سوم تنها کاربرد تنظیمی دارد و کاربرد تقویمی ندارد؛ از سوی دیگر دانشمندان فیزیک جدید معتقدند مجبور نیستیم که میان دو نظریه مکانیکی و ارگانیکی یکی را برگزینیم؛ زیرا در ذرات بنیادیِ همه اشیاء، حیاتی ارگانیک وجود دارد.

natural purpose (organism)and its relation to the final purpose in kant’s third critique

kant in critique of judgment, regards nature as the system of purposes, and contrary to the cause and effect system and the mechanistic approach that dominated his philosophy in the critique of pure reason, teleology and the teleological approach became the most important feature of kant’s third critique. konigsberger’s philosopher in the confrontation with nature, especially in organisms and animals and plants, finds that mechanistic approach could not be explained, so without denying the causality principle, he resorted to the principle of teleology in nature, attributing the former to the phenomenal world, and the second to the nominal world, because man is a citizen of both worlds.natural purpose or organic beings are the most important beings that kant explain with his teleological approach. they are their cause and their effect, and on the other hand produce their own kind, as well as their survival and growth done through themselves, that way, they absorb substances from the outside and give them their own face.in kant’s view, the ultimate purpose can only be human because he is capable to developing the purposes and by human will as the moral being that nature can be teleological, and determination the purpose by human will is culture or nurture, and thereby giving value to nature, otherwise nature and the creatures in it were in vain.keywords:“kant”, “purpose”,“natural purpose(organism)”, “nature”, “purpose system”, “final purpose”,“human”.