خوشه‎بندی میانگین فازی به مثابۀ روش تحلیل گفتمان (مطالعۀ موردی: تعاملات نهادی سیاست‎گذاری علم و فنّاوری در ایران)

در این مقاله تلاش شده با بهره‎گیری از روش کمّیِ خوشه‎بندی میانگین فازی، روشِ کیفیِ تحلیل گفتمان را به روشی آمیخته (کیفی−کمّی) توسعه داد. بدین منظور تعاملات نهادی سیاست‎گذاری علم و فنّاوری در ایران به عنوان یک مطالعۀ موردی بررسی شده است. براساس‌این، مطابق «طرح آمیختۀ متوالیِ تبیینی»، نخست با به‎کارگیری روش خوشه‎بندی فازی و ابزار پرسش‌نامه، گفتمان‎های حاکم بر فضای خبرگان دربارۀ موضوع، احصا و سپس با استفاده از روش تحلیل گفتمانِ لاکلا و موف و ابزار مصاحبه، به تبیین دال مرکزی، لحظه‎ها و مفصل‎بندی گفتمان‎ها پرداخته شد. بدین‌ترتیب «گفتمان مشارکتی» حول دالِ مرکزیِ «سیاست‎گذاری یکپارچه» و «گفتمان مستقل» حول دالِ مرکزیِ «سیاست‎گذاری دولتی» شناسایی شد. مهم‎ترین دستاورد این پژوهش، توسعۀ روش تحلیل گفتمان از پارادایم کیفی به پارادایم آمیخته و درنتیجه افزایش اعتبار یافته‎های پژوهش است. افزون‌براین، نوآوریِ یادشده هم‎جهت با جریان غالب در روش‎شناسی است و به‌دلیل بهره‎گیری از منطق فازی، قرابت زیادی با مفاهیم پرابهام و پیچیدۀ علوم اجتماعی نیز دارد.

fuzzy c-means clustering as a discourse analysis method (case study: institutional interactions of science and technology policy in iran)

in this paper, an attempt has been made to develop a qualitative method of discourse analysis in a mixed (qualitative-quantitative) method by using the quantitative method of fuzzy c-means clustering. for this purpose, the institutional interactions of science and technology policy in iran have been studied as a case study. therefore, according to the &exploratory sequential mixed method&, first using the fuzzy c-means clustering method and the questionnaire tool, the discourses of experts on the subject are identified and then using the laclau and mouffe discourse analysis method and interview tools to explain the nodal points, moments and articulations. thus, &collaborative discourse& around the nodal point of &integrated policy making& and &independent discourse& around the nodal point of &government policy making& were identified. the most important result of this research is the development of discourse analysis method from qualitative paradigm to mixed paradigm and of course increasing the validity of research findings. in addition, this innovation is in line with the main stream in methodology and, due to the use of fuzzy logic, is very similar to the ambiguous and complex concepts of social sciences.