امکان اسلامی‌سازی نظام مالی رایج

نظام مالی از یک واقعیت سه لایه‎ایِ طولی مبانی و اصول، نهادها و دانش تشکیل شده که نیمه پنهان آن مبانی و نهادهای مبتنی بر آن مبانی است. این مقاله به روش کتابخانه‎ای در پی اثبات این مهم است که ابتنای دانش مالی بر مبانی خاص و عدم امکان تفکیک از آنان باعث می‌شود که نتوان با تغییرات روبنایی و ظاهری، ماهیت آن را تحت الشعاع قرار داد. اکتفا به شناخت تجربی و بی‌نیازی از وحی، روش ابزارگرایی، قالب‌های حقیقت‌ساز ریاضی و آمار، محوریت عقل ابزاریِ عینی و جزءنگر، خنثایی و جدایی از ارزش، پیروی عقل از امیال، تفسیر از انسان به موجودی طماع و حریص، رقابت و رفتار گله‎ای، ترویج قمار و بهره از جمله ویژگی‌های ذاتی الگوها و سیاست‎های مالی رایج است. همچنین، اثبات شد مالی رایج با وجود ظاهر زیبا، اقتصاد را دچار آسیب‎هایی جدی کرده که ریشه در مبانی و درنتیجه اهداف اقتصاد سرمایه‎داری دارد. افتادن در دام این الگوها به بحران‎های ممتد در اقتصاد واقعی، پدید آمدن الگوهای ضدتولیدی سودمحور و فاقد کنترل، مخاطره‎های اخلاقی، افول سرمایه اجتماعی و کم رنگی ارزش‌ها در اجتماع ، منجر شده است. براساس‌این، نظام مالی و درنتیجه نهادها و الگوهای برآمده از آن حتی با ظاهر قراردادهای شرعی، اسلامی نیست. شرط اساسی اعتبار نسخه‎های مالی اسلامی، شکل‎گیری بر پایه مبانی، ضوابط فقهی و اخلاقی است.