سیمای پارادایمی آینده‎پژوهی: از بازخوانی تا بازنمایی آینده‎های یکپارچه

امروزه آینده‎پژوهی به‌عنوان یک حوزه مستقل و ساختارمند در قلمروهای علمی حضور چشمگیری دارد و بنیاد مطالعات و پژوهش‎های راهبردی را تشکیل می‎دهد. آینده‎پژوهی دانش تحلیل، اکتشاف، طراحی و برپایی هوشمندانه آینده است و ریشه در نظام تدبیر بشری دارد و بر مهندسی، خلق و بازآفرینی آگاهانه، فعالانه و پیش‎دستانه آینده تاکید می‎کند. آینده‎پژوهی و مسئله اکتشاف و شکل‎بخشی آینده تابع مبانی، اصول و قواعدی است که در قالب چارچوب‎های مستحکم نظری و مفهومی تحت عنوان پارادایم‎ها‎ انعکاس می‎یابند و ساماندهی مشاهدات، قالب‎بندی ادراکات و جهت‎گیری اقدامات را مدیریت می‎نمایند.<br /> <br /> مقاله حاضر با محوریت روش‎شناسی توصیفی−تحلیلی، ضمن تبیین مفهوم و منطوق پارادایم، به بازخوانی پارادایم‎های متعارف آینده‎پژوهی−اثباتی، تکاملی و انتقادی− می‎پردازد و در ادامه، نگاشت و خوانشی نوین از پارادایم نوظهور این حوزه −آینده‎‎های یکپارچه− ارائه می‎دهد. بازخوانی فرایند تحول و گذار پارادایمی معطوف به ظهور پارادایم آینده‎‎های یکپارچه حکایت از توسعه ظرفیت‎ آینده‎پژوهی در پردازش مسائل و تبدیل آینده‎پژوهی به یک حوزه فراطبیعی دارد.