سبک‌شناسی رویکردهای تاریخی به فلسفه اسلامی

رویکردهای تاریخی به فلسفه اسلامی در دهه‌های اخیر فزونی گرفته است. بررسی های روش‌شناختی مرتبط موجب بصیرت‌افزایی پژوهشگران این حوزه خواهد بود. در این مقاله، سه گونه «تذکره‌نگاری فلاسفه»، «جریان‌شناسی تفکر فلسفی» و «تاریخ‌نگاری مسائل فلسفه» متمایز شده و مشخصه‌یابی گردیده‌اند. ادبیات غنی گونه اول حاوی شرح حال رجالی است که به صورت سنتی فیلسوف دانسته می‌شده‌اند. واکاوی کیستی فیلسوفان و چیستی سوانح مهم حیات آنان پیش‌فرض های تعیین‌کننده این گونه تاریخ‌نگاری است که غالباً مغفول واقع می‌شود. گونه دوم معطوف به سیر تطور ادوار عرصه فلسفه است که متضمن ارزش گذاری های فراوانی بوده و معمولاً به نحو پیشرفت‌محور روایت می‌شود تا شرایط کنونی در نقطه اوج ماجرا قرار گیرد. جریان‌شناسی به صورت هایی گوناگون و گاه بنیاناً متفاوت امکان پذیر بوده و چون خودموید است، پذیرش آن وابسته به تمایلات مخاطب خواهد بود. ممیزه گونه سوم، بازسازی اندیشه‌های گذشتگان برای پاسخ به مسائل روز است. این گونه تاریخ‌نگاری از جهت انتخاب مسائل و همچنین گزینش فیلسوفان از جریان‌شناسی تفکر فلسفی تاثیر می‌پذیرد و البته معمولاً پس از مدتی متروک شده یا نیازمند بروزرسانی به نظر خواهد رسید.