ارزیابی خطر سرطانزایی و غیرسرطانزایی تعدادی از فلزات سنگین در اثر مصرف کشمش تولیدی شهر ملایر

مقدمه: آلودگی محصولات کشاورزی به فلزات سنگین، یکی از خطرات جدی تهدیدکننده‌ی سلامت مصرف‌کنندگان است؛ به‌طوری که برخی از این عناصر خاصیت سرطان‌زایی داشته و بعضی دیگر باعث آسیب به اندام‌های مختلف بدن می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف تعیین خطر سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی تعدادی از فلزات سنگین به‌دنبال مصرف کشمش شهر ملایر انجام گرفت.روش کار: جهت انجام مطالعه‌ی حاضر، تعداد 50 نمونه از کشمش‌های سلطانی(13نمونهsultanu) ، طلایی (12 نمونه)، سایه‌خشک (13 نمونه) و آفتاب‌خشک (12 نمونه) تولید شده به روش سنتی و صنعتی تهیه و میزان فلزات سنگین کادمیوم، سرب، نیکل، مس، روی و آرسنیک موجود در آن‌ها به روش‌ جذب اتمی اسپکتروفتومتری با کوره گرافیتی اندازه‌گیری و نتایج، تحلیل و بررسی گردید. ارزیابی کمی ریسک با استفاده از روش سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا صورت گرفت.یافته‌ها: بر اساس یافته‌های به‌دست آمده، میانگین غلظت آرسنیک، مس و نیکل در نمونه‌های کشمش به ترتیب 0.06±0.17 (مقدار مجاز 0.1)، 0.09±3.07 (مقدار مجاز 0.3) و99.0 mg/kg±4.72 (مقدار مجاز 0.5) بود. بالاترین غلظت میانگین فلزات سنگین مربوط به کشمش‌های سلطانی و طلایی بود. بالاترین میزان جذب روزانه (edi)، نسبت خطر غیرسرطانی (thq) و ریسک سرطان‌زایی (cr) به عنصر نیکل تعلق داشت.نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها، میانگین غلظت عناصر آرسنیک، مس و نیکل در نمونه‌های کشمش بالاتر از حد مجاز توصیه‌شده توسط کمیسیون مشترک سازمان جهانی بهداشت و فائو (fao/who) بود. میزان edi تمامی عناصر در تمامی نمونه‌ها ‌کم‌تر از مقادیر قابل‌تحمل روزانه‌ی موقت پیش‌نهاد شده توسط fao/who برای افزودنی‌های مواد غذایی (jecfa) و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بود؛ در نتیجه، مصرف آن‌ها در دراز‌مدت اثرات غیرسرطان‌زایی خاصی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند، در حالی‌که می‌تواند اثرات سرطان‌زایی داشته باشد.

carcinogenic and non-carcinogenic risk assessment of some heavy metals due to consumption of raisin produced in malayer city

introduction: the contamination of agricultural products to heavy metals possesses one of the serious health hazards to consumers, as some of these elements have carcinogenic properties and others can cause damage to various organs of the human body.objectives: the purpose of this study was to determine the carcinogenic and non-carcinogenic risk of some heavy metals due to the consumption of raisin produced in malayer city.methods: for the purpose of this study, 50 raisin samples including sultanu raisin (13 samples), golden raisin (12 samples), shade-dried raisin (13 samples), and sun-dried raisin (12 samples) were collected from industrially and traditionally produced raisin. then, heavy metals including cadmium, lead, nickel, copper, zinc, and arsenic were measured in the samples by graphite furnace atomic absorption spectrophotometry. the quantitative risk assessment was conducted based on the united states environmental protection agency method.results: according to the obtained results, the mean concentrations of arsenic, copper, and nickel in raisin samples were 0.17 ± 0.06 (accepted level 0.1), 3.07 ± 0.09 (accepted level 0.3), and 4.72 ± 0.99 (accepted level 0.5) mg/kg. the highest average concentration of heavy metals was related to sultanu and golden raisins. the highest estimated daily intake (edi), target hazard quotient (thq), and carcinogenic risk (cr) belonged to the nickel element.conclusion: the results showed that the mean concentrations of as, ni, and cu in raisin samples were higher than the level recommended by the fao/who. the edi level of all elements in all types of raisin was less than the provisional tolerable daily intake (ptdi) proposed by the fao/who and joint fao/who expert committee on food additives (jecfa) and the iranian institute for standard and industrial research (iris). thus, their long-term uses do not have any specific non-carcinogenic effect on consumers while they can possess carcinogenic effects.keywords: heavy metals; raisin; malayer city; cancer risk; contamination; edi please cite this article as follows:solgi e, khodadadi t. evaluation of carcinogenic and non-carcinogenic risk assessment of some heavy metals due to consumption of produced raisin in malayer city. hakim health sys res. 2019; 22(3): 199-211. *corresponding author: associated professor, department of environment, faculty of natural resources and environment, malayer university, 4th kilometer of malayer-arak rd., malayer, iran. tel: +98-8133339841, fax: +98-8133339844, email: e.solgi@yahoo.com