بررسی وضعیت پرداخت‌های مستقیم از جیب برای خدمات سلامت در راستای پوشش همگانی سلامت درسال 1396 در کشور

مقدمه: بر اساس مفهوم پوشش همگانی سلامت انواع خدمات سلامت شامل ارتقای سلامت، پیشگیری، درمانی، توانبخشی و طب تسکینی هستند. این مطالعه با هدف بررسی سهم هر یک از خدمات سلامت بر پرداخت از جیب و شاخص‌های حفاظت مالی اجرا شده است. روش کار: در این مطالعه پرداخت‌های مستقیم از جیب از داده‌های پیمایش هزینه‌-درآمد خانوار در سال 1396 با حجم نمونه 37866 خانوار استخراج شد. شاخص هزینه‌های کمرشکن سلامت به صورت مقدار آستانه‌ای 10درصد کل هزینه‌های مصرفی و شاخص هزینه‌های فقرزای سلامت، بر اساس روش سازمان جهانی بهداشت محاسبه شدند. برای بررسی اثر پرداخت برای خدمات سلامت به تفکیک نوع خدمات بر مواجۀ یک خانوار با هزینه‌های کمرشکن و فقرزای سلامت از رگرسیون لجستیک چندگانه استفاده شد. یافته‌ها: مطابق پرسشنامه خدمات سلامت در 4 دستۀ خدمات درمانی، پیشگیری، تشخیصی و توانبخشی قابل طبقه‎بندی بود و سوالی اختصاصاً در مورد ارتقا و طب تسکینی پرسیده نشده است. خدمات درمانی با 81 درصد، بیشترین سهم پرداخت‌ از جیب را داشتند. در خانوارهای شهری نسبت به روستایی، سرانه پرداخت از جیب در همۀ جنبه‌های خدمات سلامت بیشتر بود. خدمات درمانی به‌تنهایی علت 75 و 89 درصد از مواجۀ خانوارها به ترتیب با هزینه‌های کمرشکن و فقرزای سلامت بودند. پرداخت از جیب برای همۀ انواع خدمات سلامت، روی مواجهۀ یک خانوار با هزینه‌های کمرشکن سلامت دارای اثر معنادار بود.نتیجه‌گیری: تمرکز و اجرای مداخلات مناسب برای کاهش پرداخت از جیب خدمات درمانی، می‌تواند با بهبود شاخص‌های حفاظت مالی باعث دستیابی هرچه سریع‌تر به پوشش همگانی سلامت شود.

out-of-pocket payments for health services in line with universal health coverage in 2017 in iran

introduction: according to the concept of universal health coverage (uhc), health services include health promotion, prevention, treatment, rehabilitation and palliative services. the aim of this study was to investigate the contribution of each health service to out-of-pocket payments (oop) and financial protection.methods: in this study, oop were extracted from the 1396 (2017) national household income expenditure survey with a sample of 37866 households. catastrophic health expenditures were defined as health expenses greater than 10 percent of a household’s expenditures and impoverishing health expenditures were calculated using who method. binary logistic regression test was used to examine the effect of payment for different health services on households having catastrophic and impoverishing health expenditures.results: according to the survey questionnaire, health services could be classified into 4 categories of treatment, prevention, diagnosis and rehabilitation services, and questions about promotion and palliative services were not been asked specifically. treatment services accounted for the largest out-of-pocket share with 81%. in urban households, per capita oop payments in all aspects of health services were higher than rural households. treatment services alone were alone responsible 75% and 89% of households suffering from catastrophic and impoverishing health expeditures respectively. oop payments for all types of health services had a significant effect on a household’s exposure to catastrophic and impoverishing health expenditures.conclusion: focusing and implementing interventions to reduce out-of-pocket payments for treatment services can significantly improve financial protection indicators, paving the way to the achievement of uhc in iran. keywords: universal health coverage, out-of-pocket payments, catastrophic and impoverishing health expenditures, services provisionplease cite this article as follows:alvandi r, abdi z, riazi-isfahani s, ahmadnezhad e. out-of-pocket payments for health services in line with universal health coverage in 2017 in iran. hakim health sys res.2021;24 (2): 119-127. *corresponding author: no 70, bozorgmehr st., national institute of health research, tehran, iran. tell: 021 62921275, e-mail: ahmadnezhad@sina.tums.ac.ir.