عوامل موثر بر مخارج بهداشتی ایران و پیش‌بینی بر اساس مدل سیستم‌های پویا

مقدمه: هدف از این پژوهش تجزیه و تحلیل روابط میان متغیرهای اقتصادی (تولید ناخالص داخلی، کسری بودجه و هزینه تحقیق و توسعه در بخش بهداشت و درمان) و غیراقتصادی (دی اکسید کربن و جمعیت بالای 65 سال) بر مخارج بهداشتی ایران با استفاده از دو گروه داده های کلان و بودجه خانوار در دوره 13921370 و پیش بینی برای سال های آتی می باشد.روش کار: به این منظور، از روش حداقل مربعات معمولی و آزمون همگرایی یوهانسون به کمک نرم افزار eviews 9 و جهت پیش بینی نیز از مدل سیستم پویا و نرم افزار vensim 6.0b استفاده شده است. ماخذ داده ها، مرکز آمار ایران، بانک مرکزی ایران، بانک جهانی و سازمان جهانی بهداشت تا سال 1395 می باشد.یافته ها: نتایج مدل کلان نشان می دهد که در کوتاه مدت رابطه ی معناداری بین اغلب متغیرهای مستقل کلان و مخارج بهداشتی دولتی وجود ندارد ولی در بلندمدت برای متغیرهای تولید ناخالص داخلی، دی اکسید کربن و کسری بودجه علاماتی مطابق انتظارات تئوریک به دست آمده است. نتایج مدل دوم که در آن از داده های خانوار استفاده شده، رابطه ی معنادار بین متغیرهای دی اکسید کربن و کل مخارج خانوار بر مخارج بهداشتی خانوار در کوتاه مدت را تایید می نماید.نتیجه گیری: باوجود افزایش مستمر مخارج بهداشتی دولتی طی دوره موردبررسی، به دلایل متعدد ساختاری، تاثیرات کوتاه مدت آن در بخش بهداشت و درمان به اندازه ای نبوده که باعث کاهش هزینه های متقاضیان خدمات درمانی (خانوارها) شود، بلکه سبب افزایش پرداخت از جیب بیماران شده است. بر اساس خروجی مدل پیش بینی، انتظار می رود در سال های آینده سهم مخارج بهداشتی دولتی بیش تر از سهم بخش خصوصی شود.