تحلیل نظریه حق‌الناس در خصوص حق رای و بررسی صلاحیت‌ها

حق‌الناس، گزاره دینی بسیار مهمی است که در آیات و روایات پشتوانه‌ای قوی برای حراست از حقوق افراد جامعه تعبیه نموده است. دامنه گسترده این مقوله در فقه، مرز‌های فقه سیاسی را نیز درنوردیده و عرصه انتخابات را هم شامل شده است. وارد نمودن مقوله حق‌الناس در امر انتخابات نمایان‎گر تحقق اجتهاد پویا در امر زمامدارای است. سوال اصلی این مقاله که با شیوه تحلیلی به آن نگریسته خواهد شد، نقش حق‌الناس در فرآیند حق رای و حق نمایندگی است؛ چه آنکه مقوله حق‌الناس در فرآیند انتخابات موارد متعددی را در بر می‎گیرد که از مهم‎ترین این موارد می‎توان به حق رای و حق نمایندگی اشاره داشت. آزادانه و همگانی بودن از مسائل مهم مربوط به رابطه حق‌الناس و حق رای می‎باشد. آزادانه بودن نیز مراحل پیش از انتخابات، مرحله انتخاب و بعد از انتخابات را در بر می‌گیرد. در رابطه حق الناس و حق نمایندگی نیز تایید، رد یا عدم احراز صلاحیت داوطلبان مطرح می‌شود. در این خصوص دو رویکرد وجود دارد که یکی به لزوم احراز صلاحیت و دیگری به لزوم احراز عدم صلاحیت در امر داوطلبی تاکید می‌نماید. اصل «عدم ولایت احد علی احد»، اصل «اشتغال و احتیاط» از مباحث اصولی مورد استناد دیدگاه نخست و اصل «صلاحیت داوطلبی» مورد استناد دیدگاه دوم است. با توجه به لزوم تعهد و تخصص نماینده برای حسن انجام کارویژه‌های محوله، دیدگاه نخست بر دیدگاه دوم ارجحیت دارد.