تبیین نظری کارآمدی سیاسی نظام ولایت فقیه

درباره چگونگی اداره جامعه سیاسی، نظریه‌های متعددی توسط اندیشمندان سیاسی مطرح شده است. در این بین، «نظریه ولایت فقیه» به دلیل بدیع‌بودن آن نسبت به دیگر نظریه‌های سیاسی و همچنین به دلیل عینیت‌یافتن آن در چارچوب جمهوری اسلامی ایران، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده و پژوهش‌های متعددی برای تبیین زوایای مختلف این نظریه ارایه شده است. با این حال، تحقیق در این عرصه و واکاوی ابعاد مختلف این نظریه، ضرورتی غیر قابل انکار است. در پی درک این ضرورت، پژوهش پیش‌رو به تبیین نظری کارآمدی سیاسی نظام ولایت فقیه می‌پردازد، با این هدف که اولاً ظرفیت‌ها و مولفه‌های این نظریه را برای کارآمدی سیاسی تبیین نماید. ثانیاً در خلال این مباحث، امتیازهای آن را در مقایسه با دیگر نظریه‌ها نشان دهد و ضمن پاسخ به سوال از کارآمدی و شبهاتی که در این زمینه مطرح است، جامعیت و اتقان آن را روشن‌تر نماید. در فرآیند این پژوهش، مولفه‌هایی که نشانگر کارآمدی سیاسی است، برای تبیین نظری کارآمدی سیاسی ولایت فقیه به کار گرفته می‌شود. این مولفه‌ها عبارتند از: استبدادستیزی، تحقق مردم‌سالاری دینی، تامین مصلحت عمومی و تحقق مشارکت سیاسی فعال. تامل در ابعاد مختلف نظریه ولایت فقیه نشان می‌دهد که در این نظریه، ضمن توجه به مولفه‌های مذکور، سازوکارهای لازم برای تحقق آن‌ها نیز پیش‌بینی شده است. البته روشن است که پس از تبیین نظری، اگر این مولفه‌ها در عمل نیز مورد توجه و پی‌گیری قرار گیرد، تحقق عینی کارآمدی سیاسی در جامعه اسلامی دور از دسترس نخواهد بود.