نظریه ولایت فقیه و ثبات آن در اندیشه سیاسی امام خمینیره «مطالعه موردی کتابهای حکومت اسلامی(ولایت فقیه) و کشف اسرار»

نظریه ولایت فقیه یکی از مهم‌ترین ارکان اندیشه سیاسی امام خمینی ره در ارتباط با رهبری جامعه اسلامی در عصر غیبت امام معصوم ع است. به‌علاوه امام خمینی، تنها فقیهی است که توانست بر مبنای این نظریه، حکومت اسلامی تشکیل دهد و به عنوان اولین تجربه حاکمیت فقیه بر جامعه، بدان نمود عینی بخشد. برخی معتقدند در طول تاریخ، اندیشه امام، در این موضوع متغیر و با یک سیر تدریجی مطرح شده است. پرسش اساسی که این مقاله مترصد پاسخگویی به آن است اینکه آیا نظریه ولایت فقیه، همواره در اندیشه سیاسی امام خمینی1 ثابت بوده است و امام در طراحی آن دارای دیدگاه یکدستی بوده‌اند یا اینکه این نظریه در تقریرات و بیاناتشان با یک چرخش گفتمانی مواجه بوده است؟ برای پاسخ به این سوال، با بهره‌گیری از روش اسنادی ـ توصیفی، دو کتاب «حکومت اسلامی» و «کشف اسرار» مورد بررسی قرار گرفتند و سعی گردید تا ثبات یا تحول ولایت فقیه در دو کتاب مذکور مورد بررسی قرار گیرند. یافته‌های پژوهش، حاکی از آن است که نظریه ولایت فقیه در این دو کتاب، هیچ تناقض و اختلافی با یکدیگر ندارند. البته شیوه بیان امام خمینی1 در کتاب کشف اسرار، در مورد نظریه حاکمیت فقیه، احتمالاً به دلیل شرایط سیاسی و مذهبی دهه20 تا حدودی مستتر می‌باشد. به همین دلیل، گمان می‌رود طرفدار نظریه نظارت فقیه هستند؛ در حالی که توضیح و تبیین نظریه، تدریجی و بر اساس مقتضیات زمانه بوده است. به‌علاوه این نظریه به طور کامل و بدون هیچگونه ابهامی در کتاب «ولایت فقیه» در سال 1348 نمایان شده است.