نقش قاعده«نفی سبیل» در توسعه جوامع اسلامی

قاعده «نفی سبیل»، به معنای نفی تشریعی هر گونه سلطه و استیلای کفار بر مسلمانان است. در این معنا مسلمانان دارای احترام و عزت نفس هستند که نباید تن به ذلت کفار و سلطه آنان دهند. البته صرف ارتباط با کفار منفی نیست، بلکه هر رابطه‏ای که سبب سلطه‌پذیری و سلطه‌گری آنان گردد، ممنوع است. در معنای قاعده دو فرضیه عینی مطرح است: اول اینکه اگر این قاعده عملی شود، عزت مسلمین حفظ و موجبات پیشرفت و توسعه جوامع اسلامی فراهم می‏گردد. دوم اینکه ارتباط با کفار و سلطه‌پذیری آنها، سبب وابستگی علمی و فناوری به کشورهای توسعه‌یافته کفر می‏گردد که در نهایت، عقب‌ماندگی، تحجر و تهاجم فرهنگی را به ارمغان می‏آورد.این مقاله با هدف نظام‌سازی قواعد فقه در حکومت و تمدن اسلامی، دریافته که این قاعده دو اصل اساسی را در جوامع اسلامی پیاده می‏کند: اول اتحاد که در میان خود مسلمانان شکل می‏گیرد و از عوامل موثر و مستقیم بر توسعه پایدار می‏باشد. دوم استقلال که این اصل در روابط بین‌الملل مسلمین، کاربرد دارد. این دو مولفه از عناصر بنیادین توسعه محسوب می‏شوند که دست‌یابی کشورهای اسلامی به توسعه در عصر حاضر، بدون این دو ممکن نیست.