آرمان‌گرایی شیعی و نقش آن در تحقق نظام سیاسی ـ اجتماعی مطلوب با تاکید بر تاریخ تشیّع در ایران معاصر

آرمانها، همواره فاصله قابل توجهی با واقعیت‌های زندگی بشر دارند. کم‌کردن این فاصله یکی از دغدغه‌های بزرگ متفکران و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است. تاریخ تشیّع در ایران، یکی از بهترین نمونه‌ها برای بررسی این مساله است. این پژوهش با هدف بررسی تاریخ ایران اسلامی ـ به ویژه پانصد سال اخیر؛ یعنی از ابتدای ظهور صفویه تا انقلاب اسلامی ـ از زاویه کیفیت تحقق آرمانها صورت گرفته است تا الگویی برای شناخت بهتر آینده و کشف منطق تحول تاریخ تشیّع در ایران باشد. تحلیل فوق با روش استفاده از یک مدل تمثیلی؛ یعنی مدل «خَلْع و لُبس» صورت می‌گیرد؛ یعنی زمانی که واقعیت‌ها همچون لباسی که تنگ‌شده یا به حال اندراس افتاده، از تن آرمانها خَلع می‌شوند و لباس متناسب‌تر به‌کار گرفته می‌شود. آرمانهای شیعه به لحاظ ذات پویا، پیش‌رونده و متصرف خود در هر تاریخی که جریان پیدا کنند در دل واقعیت‌ها و با خلع و لبسی که نسبت به واقعیت‌ها دارند، به نقطه کمال و تحقق کامل خود نزدیک می‌شوند. در این تحقیق، بیان شده است که این آرمانها با عبور از تاریخ ایران شیعی، ایرانیان را موفق به تحقق نظام سیاسی ـ اجتماعی مطلوب خود؛ یعنی نظام «ولایت فقیه» ساخته‌‌اند.