مشروعیت قیام علیه حاکم جایر در فقه سیاسی شیعه

مشروعیت قیام علیه حاکم جایر، تاثیرات زیادی بر تحولات سیاسی ـ اجتماعی جوامع اسلامی دارد؛ چرا که پذیرش یا رد این نظریه می‌تواند پیامدهای متفاوتی بر فرآیند تحولات هر جامعه داشته باشد. در فقه سیاسی شیعه، بر خلاف فقه سیاسی اهل سنت، نافرمانی و مبارزه علیه حاکم جایر، امری ضروری شمرده شده و مورد تاکید فقهای شیعه قرار گرفته است. این امر، موجب شکل‌گیری جنبش‌ها و حرکت‌های انقلابی علیه استبداد داخلی و حکّام جایر از جمله تکوین انقلاب اسلامی در جوامع شیعی شده است. امروزه که بیداری اسلامی در جوامع اسلامی، موجی فزاینده و شتابنده به خود گرفته، لازم است مبانی فقهی آن در متون اسلامی تبیین شود تا گامی مثبت ـ هر چند ناچیز ـ در این راستا برداشته شود. این نوشتار، به‌دنبال آن است که ادله مشروعیت مبارزه و قیام علیه حاکم جایر و شبهات پیرامون آن در فقه سیاسی شیعه را با روش اسنادی، مورد واکاوی قرار دهد.