دسترسی به مناصب حاکمیتی در حکومت اسلامی ، محدودیت‌ها و الزامات ، « مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران »

از عناصر خدشه‌ناپذیر حکومت‌های مردم‌سالار، تامین و تضمین دسترسی به مناصب عالی دولت، به مثابه «حقوق شهروندی» خاص است و می‌توان ادعا کرد که بدون درنظرگرفتن این حقوق، فرض مردم‌سالاربودن نظام، غیر‌ واقعی به نظر می رسد. مساله این‌جاست که آیا دین،‌ در نظام‌ سیاسی اسلام و به‌طور خاص، جمهوری اسلامی ایران، در برخورداری از حقوقِ مذکور موثراند یا خیر؟ این مقاله، ضمن تحلیل ماهیت و قلمرو حقوق شهروندی و تعریف آن به «حقوقی که با توجه به مفاد قانونی و اصول حقوقی هر جامعه تعیین شده و بیان‌گر مختصات حقوق بنیادین افراد یک جامعه برای داشتن یک زندگی فردی و اجتماعی فعال در آن جامعه است»، به بررسی دو سطح «حقوق شهروندی عام» و «حقوق شهروندی خاص» می پردازد و در صدد است تا نشان دهد که دین و مذهب در سطح عام حقوق شهروندی، نه تنها عامل تمایز نمی‌باشد، بلکه به‌طور مشخص، دین اسلام، حکومت را به اعطای این حقوق شهروندی به‌طور یک‌سان تشویق می‌کند. در جمهوری اسلامی ایران نیز اصل بیستم قانون اساسی، موید این مدعاست؛ اما بنا به دلایلی از جمله قاعده «نفی سبیل» و هم‌چنین اقتضایات حکمرانی؛ مانند اصول انسجام هدف، احترام به اکثریت و التزام و وفاداری، دین را در برخورداری افراد از حقوق شهروندی خاص (تصدی مناصب عالی حکومتی) موثر و ضروری می‌داند.