واکاوی نقش حاکم جامعه اسلامی در نظام حقوقی خانواده

این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی نقش حاکم جامعه اسلامی در نظام حقوقی خانواده می‎ پردازد؛ به این هدف که گوشه ای از مبانی اسلامی در مورد حکومت و خانواده را تبیین کند. در سیستم قانون گذاری اسلامی، حاکم واضع و جهت دهنده قوانین حکومتی و انسجام‎دهنده نهادها، سازمان‎ها است. از سوی دیگر، حاکم مستلزم نظارت بر نهادهای اجتماعی و سیاسی است. از جمله نهادهایی که حاکم در فقه و حقوق اسلامی اجازه ورود به آن را می‎ یابد، حریم خصوصی خانواده است. اجازه ورود به حریم خانواده تنها درصورت نادیده‎ گرفتن الگوهای حقوقی و اخلاقی توسط مقام حاکم امکان‎ پذیر است.حال این سوال مطرح است که مبنای ورود حاکم به خانواده بر مبنای موازین فقهی حقوقی چیست؟ در این پژوهش ابتدا مستندات  قاعده «الحاکم ولی الممتنع» که دلالت بر ورود قضایی حاکم به حریم خانواده می‎نماید، مورد واکای قرار گرفته و سپس ابعاد حمایتی حاکم در نظام حقوقی خانواده مورد بررسی و تحلیل قرار می ‎گیرد.

exploration of the role of the ruler of islamic society in the family legal system

drawing upon a descriptive-analytical method, this article explores the role of the governing authority in the islamic society within the family legal system. it aims to explain certain islamic principles regarding governance and family. in the islamic legislative system, the ruler or, broadly speaking, the governing authority is the one that clearly directs governmental laws, coordinates institutions, and organizations. moreover, the ruler is responsible for supervising social and political institutions. in islamic jurisprudence and law, one of the entities that the muslim ruler is permitted to enter is the private sphere of the family. the governing authority is permitted to enter the family’s privacy only when the legal and ethical standards are overlooked. the question then arises: “what is the basis for the governing authority to enter the family’s privacy based on juridical-legal standards?” this study initially documents the rule “al-hākim walī al-mumtaniʿ” [sovereign is the substitute for the person who refrains to perform his obligations] indicating the judicial entry of the governing body into the family sphere before examining and analyzing the supportive dimensions of the governing authority in the family legal system.