عملکرد دوگانه ایوبیان در مواجهه با شیعیان امامیه و اسماعیلیه و بازتاب آن در تاریخ نگاری ‏مصر و شام

مصر و شام در دوره فرمانروایی ایوبیان، کانون مبارزه با شیعیان اسماعیلی و سرکوب عقاید آنها به شمار می‌رفت، اما شاهد برخی روابط مسالمت​آمیز با پیروان امامیه نیز بود. نوشتار حاضر بر آن است، تا وجود چنین فرایندی را با تکیه بر تاریخ نگاری این دوره، ارزیابی نماید. با وجود تاثیر​پذیری شمار قابل توجهی از مورخان شافعی مذهب نظیر عمادالدین کاتب اصفهانی، بهاءالدین بن ​شداد و ابوشامه از فضای سیاسی و مذهبی حاکم، به نظر می‌رسد اغلب مورخان این دوره، میان اندیشه​های بدعت​آلود شیعیان اسماعیلی، با عقاید امامیه تمییز قائل شده​اند. بیشتر آنها همچون سبط ابن​جوزی، ابن​خلکان و غیره، متاثر از عملکرد دوگانه دولت در برابر فرق مختلف شیعه، ضمن ابراز انزجار از عقاید اسماعیلیان و جانب‌داری از اقدامات ضد شیعی صلاح​الدین، در برابر پیروان امامیه و عقاید آنها، با تسامح و انعطاف بیشتری عمل کرده​اند. حضور فعال و پررنگ برخی مورخان امامی مذهب این دوره، نظیر قفطی و ابن‌ابی‌طی و تعاملات مثبت آنها با دستگاه حاکم، نیز صحت این ادعا را تایید می‌کند.

Dual function of Ayyubid in facing with Shi’a of Imamiyah and ‎Esmailiyan and its reflection in historiography of Egypt and Levant

Egypt and Levant in Ayyubid’s Era were center of struggling with Shi’a of Esmailiyah and repressing their ideas, but also there were some peaceful relationships with Imamiyah’s followers. This article tries to examine existence of this process by relying on historiography of this era. Moreover despite the impressibility of a number of Shi’a Shafe’ee’s historians by political and religious dominate environment such as E’maddin Kateb Esfehani, Bahaoddin ebn Saddad and Abu Shamme, it seems that most of historians of this era made a difference between innovative ideas of Shi’a of Esmailiyh with Imamiyah’s ideas. Most of them including Sebt ebn Jouzi, Ebn Khalkan and etc. which were affected by dual function of government through different Shi’a sects, In content of expressing their antipathy to Esmailiyah and advocating from antiShi’a actions of Imamiyah’s followers and ideas, acting with more flexibility and tolerance. Active existence of some Imamiyah historians of this era such as Qefti and Ebn Abi Thei and their positive reactions with govern system also proof the veracity of this claim.